زیره یکی از مهمترین انواع گیاهان دارویی کشور است که به سبب اهمیت و خواص دارویی، درمانی و نقشی که در ارزآوری دارد به عنوان «طلای سبز» شناخته می شود.
از خواص این گیاه می توان به ضد سرطان، باکتری، میکروب؛ آنتی اکسیدان و مفید بودن آن برای گرفتگی قلب، تقویت کننده قوای جسمی و جنسی، اشتها آور و شیر افزا بودن اشاره کرد و به طور کلی کاربرد زیره در تولید دارو نشان از اهمیت و نقش آن در تامین سلامت و درمان دارد.
میزان تجارت بین المللی گیاهان دارویی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود اما ایران با وجود قدمت هفت هزار ساله در طب سنتی و داشتن هزاران نوع گیاه دارویی آن چنان که باید نتوانسته از گنجینه غنی و ارزشمند خود در این عرصه بهره های اقتصادی لازم را ببرد.
تاکنون حدود هفت هزار نوع گیاه دارویی در جهان شناخته شده که به احتمال زیاد تمام آنها در ایران وجود دارد اما تاکنون فقط حدود سه هزار گونه آن در کشور شناسایی شده است.
این در حالی است که سودآوری گیاهان دارویی در طب سنتی بسیار زیاد و برای مردم نیز بی ضرر و نافع است و در این میان زیره به عنوان یکی از ارزشمندترین انواع گیاهان دارویی مطرح است و به علت تاثیرات درمانی در بازارهای خارج کشور طرفداران فراوانی دارد.
* خراسان رضوی رتبه نخست در تولید زیره کشور
خراسان رضوی در میان استان های کشور گرچه پیشتاز و رتبه دار در عرصه تولید زعفران به عنوان گل سر سبد گیاهان دارویی است اما در زمینه تولید زیره نیز رتبه نخست کشور را دار امری که به آن کمتر توجه شده است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: ۶۰ درصد سطح زیر کشت گیاهان دارویی در این استان معادل ۱۱ هزار ۵۰۰ هکتار به کشت زیره اختصاص دارد.
هاشم نقیبی افزود: از این سطح بیش از شش هزار تن محصول خشک تولید می شود که از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید محصول این استان در رتبه نخست کشور قرار دارد.
وی مساحت کل زمین های زیر کشت انواع گیاهان دارویی در خراسان رضوی را ۱۹ هزار و ۵۰۰ هکتار اعلام و بیان کرد: در هشت هزار و ۱۰۰ هکتار از این سطح، زیره آبی و در بیش از سه هزار هکتار آن زیره به صورت دیم کاشت می شود.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: شهرستانهای داورزن، بردسکن، سبزوار، خوشاب، کلات، بجستان، تایباد، تربت جام، جغتای، مشهد و گناباد از مراکز عمده تولید گیاهان دارویی در این استان هستند.
نقیبی به درآمد زایی گونه های صادراتی گیاهان دارویی اشاره کرد و افزود: در این میان زیره یکی از مهمترین اقلام صادراتی گیاهان دارویی و مورد توجه بازارهای خارجی است.
وی با اشاره به اینکه زیره سبز بعد از زعفران بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده است افزود: مهمترین اقلام گیاهان دارویی تولیدی در استان زیره سبز، تخم شربتی، خاکشیر، ختمی خبازی و رازیانه هستند.
* کشت ۲۰ گونه گیاه دارویی در خراسان رضوی
سرپرست جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم گفت: هم اکنون بیش از ۲۰ گونه گیاه دارویی در خراسان رضوی کشت می شود و در این زمینه موفقیت خوبی در این استان حاصل شده است.
نجفقلی صالحی افزود: ساز و کارهای تدوین استاندارد برای صادرات گیاهان دارویی در وزارت جهاد کشاورزی انجام می شود و خراسان رضوی به رغم ورود دیر هنگام به این حوزه هم اکنون جایگاه خوبی در این عرصه دارد.
* صادرات سالانه سه هزار تن زیره
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به صادرات گیاهان دارویی خراسان رضوی به ۵۰ کشور گفت: از جمله این کشورها می توان به فرانسه، آلمان، استرالیا، اسپانیا، ژاپن، آمریکا، سوئد، دانمارک، ایتالیا، لهستان، نیوزیلند، جمهوری چک، چین، سنگاپور، فیلیپین، مالزی، صربستان، هند، ترکیه، جمهوری آذربایجان، پاکستان و امارات اشاره کرد.
نقیبی افزود: هم اکنون پنج کارخانه در زمینه فرآوری گیاهان دارویی در خراسان رضوی فعالیت می کند که سه کارخانه از این تعداد جزء پیشرفته ترین کارخانه های کشور است.
وی ادامه داد: وضعیت بازار گیاهان دارویی تولیدی خراسان رضوی در کشورهای خارجی بسیار خوب و مورد قبول است و هم اکنون در این زمینه تمرکز بر روی تقویت فرآوری بهداشتی گیاهان دارویی است که کشورهای اروپایی به این مساله بسیار توجه دارند.
وی با بیان اینکه سالانه سه هزار تن زیره از خراسان رضوی صادر می شود توسعه کشت گیاهان دارویی در قالب توسعه گیاهان کم آب بر را از اولویت‌های این استان دانست.
* خوشاب، قطب تولید زیره سبز در خراسان رضوی
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: شهرستان خوشاب با بیش از ۲۰ درصد سطح زیر کشت زیره سبز، یکی از قطب های تولید این محصول در خراسان رضوی است.
نقیبی با بیان اینکه از هزار و ۵۰۰ هکتار سطح زیر کشت زیره در خوشاب ۶۰۰ تن محصول برداشت می شود افزود:کشت محصول زیره در خوشاب برای سه هزار نفر به طور ثابت و برای ۱۵هزار نفر به صورت فصلی اشتغال ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: زیره، گیاهی مقاوم در برابر آفات است و شرایط اقلیمی مناسب شهرستان، خنکی هوا، نیاز اندک زیره به آب، دوره رشد کوتاه و خواص دارویی زیره از مهمترین عوامل رغبت کشاورزان خوشاب به کشت این محصول است.
