گلایه‌های تمام‌نشدنی نانوایان/ از این تنور نانی گرم نمی‌شود…
شاید دیگر عطر نان پخته شده در فضای کاری برای آنها مفهومی نداشته باشد و هر روز به شکل روتین‌وار به پخت نان مشغول باشند، قرار گرفتن در کنار تنور و شنیدن صحبت‌های آنان برای دقایقی گرمای طاقت فرسایی را به چهره‌مان آورد، اما آنان هر روز ساعتها در کنار تنور ایستاده‌اند و ایستاده‌اند…
به گزارش ایسنا-منطقه خراسان، روز کاری‌شان از همان ابتدای صبح حوالی ساعت ۵٫۳۰ با گرمای تنور آغاز می‌شود و حداقل تا ساعت ۲۰٫۳۰ شب مهمان گرمای تمام نشدنی تنورهایشان هستند، کارشان آنقدر مهم است که یک روز تعطیلی آنها ممکن است یک محله را در طول روز سردرگم و آشفته کند.
گویا برای گلایه‌های آنان پایانی وجود ندارد، مدام میگویند بنویس همه چیز بد است، دستمزد پایین، نرخ بالای مواد اولیه، لحاظ نکردن یارانه و بالا بودن هزینه قبض‌ها به صورت سرسام‌آور طاقت همه ما را طاق کرده است.
طوری صحبت می‌کنند که انگار هیچ چیز التیام بخش نارضایتی‌هایشان نیست، حتی گاهی در میان صحبت‌های خود به رفتار بد مشتریان نیز اشاره می‌کنند.
چانه نان را برداشت و همچنان که با وردنه مشغول پهن کردن آن بود گفت؛ گفتن این حرفها دردی از ما کم نخواهد کرد، پیرمردی که موهایش ۲۵ سال است پای تنور داغ نانوایی سفید شده بود می‌گفت هیچ حرفی ندارم بگویم و فقط از ما درخواست کرد بنویسیم “خدا هیچ مردی را شرمنده خانواده‌اش نکند.”
در چند روز گذشته خبرنگار و عکاس ایسنا به نانوایی‌های بالا و پایین شهر سر زدند تا با گزارشی عینی، صدای بی‌صدای نانوایان را به مسوولان برسانند.
در ابتدا سید مجتبی شمشیری، یک شاطر نان لواش و تافتون با ۲۸ سال سابقه کار به خبرنگار ایسنا گفت: از سال ۶۹ در این نانوایی مشغول به کار هستم، از اینکه در این فضا قرار دارم و نان به دست مردم می‌دهم احساس خرسندی می‌کنم اما مشکلات زیادی را در این ۲۸ سال تجربه کردم.
او با اشاره به عمده ترین مشکلاتش ادامه می‌دهد: از سال ۹۳ نرخ نان تغییر پیدا نکرده و حقوق ما هیچگونه افزایشی نداشته است. همچنین یکی دیگر از مشکلات ما نداشتن بیمه است، برای ما بیمه مشاغل آزاد لحاظ نشده با وجود اینکه بارها عنوان شده است که برای شاطر نان تنوری و سنگک بیمه مشاغل سخت و زیان آور تعلق می‌گیرد.
این نانوا ادامه می‌دهد: دولت هیچگونه سوبسیدی را برای ما در نظر نگرفته و یارانه ما همان آرد دولتی است. اما از سال ۹۳ با همان نرخ نان و همان دستمزد تا به الان در حال فعالیت هستیم.
شمشیری افزود: افزایش قیمت نان اگر به نفع کارگر باشد چه اشکالی دارد؟ قرار بر این بود نرخ نان در همه جا یکسان باشد اما در حال حاضر شاهد آن هستیم، هر نان با چند نرخ مختلف در سطح استان به فروش می‌رسد.
او می‌گوید که روزانه حدود ۱۱ ساعت کار می‌کند و چون تعداد نانوایی‌ها در شهر در حال رشد است ساعت کاری آنها نیز در حال افزایش است.
این شاطر خاطرنشان کرد: در طول هفته ما فقط یک روز تعطیلی داریم که آن را هم برای ما بدون مزد لحاظ می‌کنند، ما هفته‌ای یک روز را باید تعطیل کنیم چون از آن بیشتر به ما آرد تعلق نمی‌گیرد.
شمشیری بیان کرد: در حال حاضر مشکل ما تعطیلی نیست بلکه دستمزد پایین است، من به عنوان یک شاطر از ساعت ۴:۳۰ از خانه به بیرون می‌آیم و ساعت ۵ شروع به پخت می‌کنم باز دوباره از ساعت ۱۰ شروع به پخت کرده، همچنین بعدازظهر نیز از ساعت ۱۷:۳۰ شروع کرده و بعضی شب‌ها نیز تا ساعت ۲۳ مشغول پخت نان هستم.
او می‌گوید: با این ساعت کاری ما یک کارمند و یا یک کارگر دولتی ماهانه حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حداقل حقوق دریافت می‌کند اما با وجود این حجم از ساعت کاری روزانه ۵۵ تا ۵۸ هزار تومان دستمزد دریافت می‌کنم.
این نانوا تصریح کرد: همه افرادی که در این نانوایی به عنوان خمیرزن و غیره مشغول به کارند بیشتر از ۴۰ هزار تومان دستمزد روزانه دریافت نمی‌کنند اما با این وجود به کار خود ادامه می‌دهند تا بتوانند خرج زن و بچه خود را بدهند.
شمشیری بیان کرد: در شهر مشهد اگر ۳ هزار نانوایی وجود داشته باشد حداقل ۲ هزار مورد آن آزاد است، اکثرا برای اینکه این شغل برای آنها صرفه داشته باشد به سمت نانوایی آزاد رفته‌اند.
هیچگونه سوبسیدی برای صنف ما لحاظ نمی‌شود
علی اسحاقی یک کارگر در نانوایی تافتون نیز با ابراز نارضایتی از شرایط کار در نانوایی می‌گوید: در این هوای گرم کار کردن پای تنور با کم‌ترین حقوق و مزایا بسیار کار سختی است. هیچگونه یارانه و سوبسیدی را برای نانوا در نظر نگرفته است و از هر نانوایی که سوال کنید از مشکلات خود می‌نالند.
او ادامه داد: فضای نانوایی آزاد و دولتی هیچ فرقی ندارد به این خاطر که در شهر نانوایی‌های زیادی وجود دارد، تاکنون برای ما بیمه تامین اجتماعی لحاظ کردند.
اسحاقی در خصوص دستمزد خود بیان کرد: روزانه ۴۰ تومان مزد می‌گیریم و از ساعت ۶ صبح تا ۲۲ شب در نانوایی کار می‌کنم.
کنجدهای استفاده شده در نان از افغانستان وارد شده است
حسن مرگان نیز دیگر شاطر نانوایی سنگک به ایسنا گفت: ۱۲ سال است که سابقه کار دارم اما تاکنون هیچگونه بیمه‌ای برای من رد نشده است.
او می‌گوید: روزانه از ۶ صبح تا ساعت ۱ بامداد مشغول به کارم اما بازهم نانوایی یک حقوق درست و درمانی ندارد و روزانه ۷۰ تا ۸۰ تومان مزد دریافت می‌کنم.
این شاطر نان سنگک اضافه کرد: در حال حاضر در مشهد نانوایی به وفور وجود دارد؛ اما برخی نان‌ها کیفیت بالایی ندارد و موجب نارضایتی مشتری می‌شوند.
مرگان با اشاره به اینکه اکثر همکاران ما در حال تعطیلی واحدهای خود هستند، تصریح کرد: فرق نانوایی آزاد و دولتی در قیمتگذاری آن است و مشتری بیشتر به سمت نانوایی‌های دولتی می‌روند.
او با اشاره به مشکلاتی که با آنها دست و پنجه نرم می‌کند، تاکید کرد: مشکلات ما هوای گرم، دستمزد پایین، نداشتن بیمه و ساعات کار بسیار بالا است، در این چندسالی که در این صنف مشغول بودم بسیاری از کارگران این صنف قید کار کردن در این محیط را زدند.
این شاطر عنوان کرد: من جوان با ۱۲ سال سابقه کار هنوز بیمه نشدم و اگر هم شرایط آن فراهم شود از حقوق من ۲۰۰ تومان کسر می‌گردد، مگر من در طول ماه چقدر حقوق می‌گیرم که ۲۰۰ تومان آن را صرف بیمه کنم؟
مرگان با اشاره به اینکه در کنار این مشکلات وجود قبض‌های بالای آب، برق و گاز نیز باری به دوش ما اضافه می‌کند، افزود: این مساله خود به تنهایی سبب می‌شود که سود کمی نصیب ما شود و گاهی مشتریان با ما به تندی برخورد می‌کنند.
او تاکید کرد: نانوایی سنگک شرایطی دارد که اگر ۱۰ نان پخت می‌کنی باید منتظر باشی همه آن را بفروشیم اگر پشت هم پخت کنیم خمیر و سرد می‌شود و منجر به نارضایتی مشتری می‌شود.
این شاطر با با بیان اینکه کنجدهای استفاده شده در نان‌ها از افغانستان وارد می‌شود، بیان کرد: همچنین آرد به صورت هفته‌ای به ما داده می‌شود.
مرگان گفت: در حال حاضر در مملکت ما نرخ طلا و ارز و دلار در حال افزایش است فقط همین نرخ نان است که ۴ سال است که هیچ تغییری نکرده است.
تا قیمت نان افزایش پیدا نکند مزد شاطر و کارگر هیچ تغییری پیدا نمی‌کند
در نانوایی دیگر، حسین چیتگران شاطر نان بربری، شیرمال، لواش و قطلمه نیز به ایسنا تصریح کرد: در مجموعه صنف نانوایان ۲۰ سال است که سابقه کار دارم و باید بگویم که آن طور که به باید به این صنف رسیدگی شود چیزی را شاهد نبودیم.
او در پاسخ به این سوال که آیا بیمه است، می‌گوید: بله من بیمه تامین اجتماعی دارم، اما تاکنون هیچگونه تسهیلات و سوبسیدی را برای قشر نانوا لحاظ نکردند.
این شاطر با بیان اینکه تا قیمت نان افزایش پیدا نکند مزد شاطر و کارگر هیچ تغییری پیدا نمی‌کند، تاکید کرد: حال بازار نان به شدت بد است، اگر هم قیمت نان را افزایش نمی‌دهند لااقل به حقوق و مزایا کارگر کمی توجه کنند.
شغلی که با سختی زیاد در مشاغل سخت ثبت نشده است
چیتگران بیان کرد: در نانوایی ۱۶ ساعت ایستاده مشغول به کار هستیم که خود این عامل باعث بیماری‌های مانند دیسک کمر، سیاتیک و واریس در افراد می‌شود و باید به این قشر توجه کنیم.
او اشاره کرد: لازم است بگویم با افزایش قیمت نان کیفیت را نیز افزایش دهند حرارت تنور با پنکه و کولر هم حتی کم نمی‌شود.
این شاطر در خصوص پخت نان قطلمه بیان کرد: نان قطلمه نانی محلی با شکر است که مربوط به سمت قوچان می‌شود که در بین مردم نیز طرفدار زیادی دارد.
چیتگران تصریح کرد: کار ما جزو مشاغل سخت است اما در این گروه به ثبت نرسیده یعنی باید ۳۰ سال سابقه بیمه داشته باشیم تا بازنشست شویم. کار ما واقعا سخت است و باید در مشاغل سخت ثبت شود.
کار کردن در نانوایی در گذشته بهتر بود
مهدی برخورد شاطر نان قاق نیز در پایان به ایسنا گفت: فرق پخت نان قاق با معمولی در این است که در نان قاق افزودنی مانند شکر و روغن دارد اما دستگاه پخت آن فرق ندارد.
او تصریح کرد: همچنین فروش نان قاق به صورت وزنی بوده و دانه‌ای نمی‌فروشیم که هر کیلو آن ۶۰۰۰ تومان است.
این شاطر با بیان اینکه حدود ۱۵ سال است که در این صنف مشغول به کارم، بیان کرد: در گذشته کار کاردن در این شغل بسیار بهتر از حال حاضر بود. همچنین هیچگونه بیمه و سوبسیدی برای ما لحاظ نشده است.
برخورد خاطرنشان کرد: روزانه ۱۲ الی ۱۳ ساعت کار می‌کنیم اما هیچگونه حقوق بالا و مزایایی را بری ما در نظر نگرفتند، و ماهانه ۹۰۰ هزار تومان حقوق دریافت می‌کنم و گاهی با این اوصاف مشتریان با ما رفتار بدی دارند.
او تصریح کرد: دستمزد روزانه ما روزی ۳۰ هزار تومان است و این حقوق کم ما را راضی نمی‌کند اما مجبوریم به دلیل کمبود اشتغال به همین میزان دستمزد تن دهیم.
این شاطر در ادامه بیان کرد: ما در حال حاضر شاهد گرانی اقلام هستیم شکر کیلویی ۲۰۰۰ تومان الان به ۳۵۰۰ تومان رسیده و آردی که در گذشته کیسه‌ای ۴۰ تومان بوده به ۶۰ تومان رسیده که با این گرانی‌های نیز هیچ سودی نداریم.
برخورد اضافه کرد: لازمه افزایش قیمت نان کاهش قیمت مواد اولیه است اگر نرخ نان تغییر پیدا کند اما شاهد افزایش قیمت مواد اولیه باشیم بازهم سود نخواهیم کرد.
نانوایی‌ها مشمول کمک دولت هستند
در ادامه این گزارش محمود بنانژاد رییس اتاق اصناف مشهد در گفت‌وگو با ایسنا- منطقه خراسان، اظهار کرد: بی‌شک قشر نانوا بسیار زحمت‌کش است و در گرمای طاقت‌فرسا تابستان با تمامی مشکلات خود مشغول کارند.
وی افزود: از جهت تسهیلاتی که برای این قشر در نظر گرفته شده است، نانوایی‌ها مشمول کمک دولت هستند. یعنی حق بیمه‌ای که برای کارگران نانوایی در نظر گرفته شده ۲۰ درصد سهم کارفرما را دولت تقبل کرده است به گونه‌ای که با ۱۰ درصد حقوق خود بیمه تامین اجتماعی می‌شوند.
رییس اتاق اصناف مشهد بیان کرد: گاها شاهد آن هستیم که برخی از کارگران و شاطرهای مشغول به کار در نانوایی‌ها از نحوه بیمه شدن اطلاعی ندارند.
بنانژاد ادامه داد: از سوی دیگر دولت کمکی را برای این صنف در نظر گرفته که تا پایان شهریور ماه سال جاری واحدهای دارای پروانه کسب می‌توانند از آن استفاده کنند.
وی بیان کرد: در بخش نان یارانه‌ای به دلیل آنکه افزایش نرخ نداشته‌ایم متصدی‌ها نیز برای افزایش حقوق کارگران خود دچار سردرگمی هستند. اگر یک افزایشی را در این بخش شاهد باشیم و یا در هزینه‌های آن تخفیفی در نظر بگیریم کمک شایانی به این صنف کرده‌ایم و حمایت‌های دولت نیز در این زمینه باید سوق پیدا کند.
رییس اتاق اصناف مشهد تاکید کرد: همچنین دولت می‌تواند برای هزینه برق و گاز آنها کمک‌هایی را در نظر بگیرد، دست متصدی برای در نظر گرفتن حقوق بالاتر باز خواهد بود.
بنانژاد تصریح کرد: به دلیل آنکه در چند سال گذشته قیمت نان یارانه‌ای تغییری پیدا نکرده، متصدی‌ها برای افزایش نرخ کارگران خود دچار محدودیت هستند.
در خصوص افزایش نرخ نان دولت تصمیم‌گیری خواهد کرد
وی در پاسخ به اینکه آیا شاهد افزایش قیمت نان خواهیم بود، اضافه کرد: در خصوص تصمیم‌گیری افزایش نرخ نان یارانه‌ای دولت تصمیم می‌گیرد، با این شرایطی که در حال حاضر شاهد آن هستیم گران کردن نان بازهم فشار آوردن به مردم است.
رییس اتاق اصناف مشهد گفت: از سوی دیگر نان آزادپز وجود دارد که قیمت آن براساس قیمت مواد اولیه که استفاده می‌شود توسط خود صنف انجام می‌شود و مشکل دستمزد در این بخش کمتر است و باید در این بخش به همان میزان که از مشتری هزینه نان آزاد را اخذ می‌کنند باید به همان میزان نیز به دستمزد کارگر رسیدگی کنند.
بنانژاد اظهار کرد: در بخش اینکه آیا این شغل باید در مشاغل سخت به ثبت برسد تامین اجتماعی باید ورود پیدا کند.
نمایندگان مشهد درمجلس برای بهبود فضای کار نانوایی‌ها با ما همسو هستند
در ادامه این گزارش ابراهیم براتی رییس هیات مدیره اتحادیه نانوایان مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان، در واکنش به اعتراضات کارگران نانوایی، اظهار کرد: دولت تاکنون که از سال ۹۳ چهار سال می‌گذرد هنوز نرخ نان را تغییر نداده و امروز درد بزرگ این صنف همین است.
وی در خصوص یارانه لحاظ شده دولت برای صنف نانوایان تصریح کرد: کمک دولت به گونه‌ای بنا شده که تخفیفی در میزان قیمت مصرف حامل‌های انرژی لحاظ کند که تاکنون محقق نشده است.
رییس هیات مدیره اتحادیه نانوایان مشهد خاطرنشان کرد: در قدیم نرخ به صورت سالانه تغییر پیدا می‌کرد اما در حال حاضر بعد از ۴ سال این نرخ تغییر پیدا نکرده است.
به اعتراضات واحدهای نانوایی حق می‌دهیم
وی با بیان این مطلب، عنوان کرد: کارگر گذر روزی ۸۰ تا ۱۰۰ تومان دستمزد می‌گیرد، اما کارگری که در این گرمای به شدت زیاد تمام روز پای تنور ایستاده ۳۰ تومان مزد می‌گیرد که اگر اعتراضی هم کرده‌اند کاملا به حق است.
رییس هیات مدیره اتحادیه نانوایان مشهد بیان کرد: بیشتر کارگرانی که در نانوانی‌های مشهد مشغول به کارند شهرستانی هستند و دیگر به این کارت عادت کرده اند و نمی‌توانند به سراغ شغل دیگر بروند.
براتی تصریح کرد: در این زمینه تعاملاتی با نمایندگان مجلس داشتیم و حرف ما را قبول کردند ولی به این مسائل باید به صورت کشوری پرداخته شود.