محققان کشور در یک پژوهش جدید، آثار شوک قیمتی و تولید فرآورده‌های دامی را بر امنیت غذایی اقشار مختلف کشور بررسی کرده و توصیه‌هایی را در این خصوص ارائه داده‌اند.

به گزارش صنعت غذا و کشاورزی از ایسنا ، غذا ازجمله مهم‌ترین نیازهای اولیه انسان برای ادامه حیات است که تأمین آن در مقوله امنیت غذایی قرار دارد. موضوع امنیت غذایی از سده شانزدهم میلادی تاکنون، جایگاه ویژه‌ای را در فرایندهای اقتصادی و سیاسی به خود اختصاص داده است. بنا بر تعریف نشست جهانی غذا در سال ۱۹۹۱، امنیت غذایی زمانی محقق می‌شود که دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی برای دریافت کمترین مقدار نیاز ضروری اعضای خانواده فراهم باشد. امنیت غذایی یکی از نظریه‌های نوین امنیتی به شمار می‌آید که از اهمیت و اثرگذاری بالایی در بعد امنیت ملی و بین‌المللی برخوردار است.

بنا بر نظرات متخصصان، اندازه‌گیری امنیت غذایی، موضوعی بسیار پیچیده است و از تمرکز بر عرضه غذا در سطح‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی به تحلیل مفهوم‌های تقاضای غذا و دسترسی در مقیاس خانوارها و افراد گسترش یافته است. امروزه با توجه به رشد جمعیت، تغییر در رژیم غذایی و کاهش ظرفیت‌های زیست‌محیطی، دستیابی به امنیت غذایی بسیار دشوارتر از دهه‌های گذشته شده است. بنابر پیش‌بینی سازمان خواروبار و کشاورزی یا فائو، برای تأمین غذای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰، باید دو برابر میزان کنونی، محصولات کشاورزی و دامی تولید کرد. در کشور ما ایران نیز با توجه به جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری و رشد جمعیت ۱.۶ درصدی، مقوله امنیت غذایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و نیازمند توجهات جدی محققان و مسئولین است.

یک تیم پژوهشی چهار نفره از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در این خصوص تحقیقی را به انجام رسانده‌اند که در آن به بررسی آثار شوک قیمت و تولید فرآورده‌های دامی بر امنیت غذایی پرداخته شده است.

در این مطالعه که با هدف بررسی امنیت غذایی گروه‌های مختلف درآمدی شهری و روستایی در اثر شوک‌های تولیدی، قیمتی و درآمدی فرآورده‌های دامی انجام شده است، اطلاعات مورد نیاز از داده‌های خام هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی طی سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ مرکز آمار ایران استخراج شده‌اند.

نتایج این مطالعه نشان داد که امنیت غذایی جامعه بیشتر تحت تأثیر شوک قیمتی فرآورده‌های دامی است و در بین گروه‌های مختلف درآمدی شهری و روستایی، خانوارهای فقیر روستایی بیشترین آسیب را از افزایش قیمت فرآورده‌های دامی متحمل خواهند شد.

بنابر گفته‌های مجتبی مجاوریان، دانشیار و پژوهشگر گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و همکارانش، «با افزایش ۳۰ درصدی قیمت فرآورده‌های دامی، میانگین کالری دریافتی خانوارهای فقیر روستایی حدود ۵۱ درصد کاهش خواهد یافت. این یافته البته بیانگر آن است که فرآورده‌های دامی برای خانوارهای فقیر کالاهای ضروری محسوب نمی‌شوند».

به بیان این محققان، «نتایج پژوهش ما نشان داد که اثرات منفی افزایش قیمت فرآورده‌های دامی بر امنیت غذایی، می‌تواند با افزایش ۱۷ درصدی درآمد خانوارها به فرض ثبات قیمت سایر مواد غذایی تاحدی تعدیل شود، اما وضعیت نگران‌کننده امنیت غذایی خانوارهای فقیر روستایی به قوت خود باقی خواهد ماند».

بر این اساس، برای تأمین کالری مورد نیاز آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه نسبت به شوک‌های تولیدی و قیمتی، افزایش یکسان درآمد اسمی این گروه خانوارها مطابق با سایر اقشار جامعه کافی نیست و لازم است که سناریوهای متفاوتی شامل اعطای سبدهای غذایی حمایتی و افزایش بیشتر درآمد اسمی نسبت به سایر گروه‌های خانوار، در نظر گرفته شود. در این خصوص، تأکید بر آن است که ترکیبی از سیاست‌های قیمتی و درآمدی جهت مدیریت تقاضای خانوارها مورد استفاده قرار گیرد.

این یافته‌های پژوهشی که بار دیگر بر اهمیت توجه بیشتر به اقشار کم‌درآمد در مقابل روند افسارگسیخته افزایش قیمت‌ها تأکید دارند، در فصل‌نامه «اقتصاد کشاورزی» متعلق به انجمن اقتصاد کشاورزی ایران منتشر شده‌اند.

رئیس اتحادیه چلوکباب و چلوخورشت گفت: می گویند که اگر مانع فعالیت زنان دستفروشی شویم که غذا عرضه می کنند ممکن است زمینه را برای کارهایی خلاف عرف فراهم کنیم، این توجیه درستی نیست و نباید با این کار با جان مردم بازی کرد.

ناصر حسینی-رئیس اتحادیه چلوکباب و چلوخورشت- در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در پاسخ به این پرسش که چرا در نقاط مختلف شهر نرخ‌های متفاوتی برای غذا وجود دارد، بیان داشت: در بحث غذا مهم‌ترین مساله کیفیت مواد اولیه است و پس از آن محیط کار و کارگری که این کار را انجام می دهد مهم است، مساله این است که مواد اولیه در بازار گران است و از ابتدای سال به دفعات شاهد افزایش قیمت برنج، گوشت ومرغ هستیم که این مساله کار واحدهای عرضه کننده غذا را تحت تاثیر قرارداده است.

او افزود: در حال حاضر هر کیلوگرم برنج ایرانی ۱۳ تا ۱۴ هزار تومان است؛ اما برنج هندی ۴ هزار تومان است بنابراین انتخاب مواد اولیه برای واحدهای عرضه کننده سخت است و در نتیجه وقتی مواد اولیه مطلوب نباشد نتیجه کار نیز مناسب نیست.

حسینی در ادامه با اشاره به افزایش قیمت گوشت گوساله بیان داشت: نرخ هر کیلوگرم این محصول ۳۵ هزار تومان است ؛ اما در برخی نقاط شهر نرخ آن ۱۰ هزار تومان است و مشخص نیست این گوشت با چه کیفیتی عرضه می شود و در نتیجه در نقاطی از شهر شاهد عرضه هر پرس کوبیده به قیمت ۵ هزار تومان و یا حتی دو هزار تومان هستیم.

او افزود: برخی با مراجعه به واحدهای فروش درخواست تمیز کردن و قطعه قطعه کردن مرغ را دارند و مغازه دار این کار را انجام می دهد؛ این واحدها پوست و یا اضافه های مرغ را نگه میدارند و به برخی واحدهای پخت غذا می فروشند. این واحدهای متخلف این مواد را با مواد دیگری مخلوط کرده و تحویل مشتری می‌دهند. اینها مواد تشکیل دهنده همان غذای ۲ هزار تومانی است. باید غذاهای ارزان قیمت را آنالیز کرد تا متوجه شوند چه ضررهایی را برای روده و معده مصرف کننده به دنبال دارد.

رئیس اتحادیه چلوکباب و چلوخورشت در ادامه با اشاره به عرضه غذا در خیابان و توسط دستفروش ها بیان داشت: گاهی اوقات در خیابان شاهد عرضه غذای خانگی توسط ماشین ها هستیم، مثلا پشت پراید نوشته غذای خانگی ۵ هزار تومان، این غذاها بدون نظلارت بهداشتی است و مشخص نیست در کجا طبخ شده است.زمانی که به این مسائل اعتراض می کنیم این بحث را مطرح می کنند که اگر مانع فعالیت زنان دستفروشی شویم که غذا عرضه می کنند ممکن است زمینه را برای کارهایی خلاف عرف فراهم کنیم، این توجیه درستی نیست و نباید با این کار با جان مردم بازی کرد.

حسینی تاکید کرد: مشکلات متعددی داریم که متاسفانه به آن توجهی نشده است، فروشنده های کنار خیابان تحت نظارت ما نیستند اتحادیه ۹۴۴ عضو ثابت دارد که بهداشت و اماکن آنها را تایید کرده است. محیط کار آنها بررسی شده است ودر محل کارآنها دوربین مدار بسته نصب شده و کار آنها تحت نظارت و کنترل است.