حال صنعت چای خوب نیست

رمضان که می‌شود خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند تا روزه خود را افطار کنند؛ این جمع‌های خانوادگی همیشه یک پایه ثابت دارد: «چای». کمتر کسی است که روزه خود را با این نوشیدنی گرم چه در تابستان و چه در زمستان افطار نکند. طبق اطلاعات به دست آمده از پایگاه اطلاع‌رسانی یورومانیتور که به طور ویژه بازار چای را تحلیل و بررسی می‌کند، میزان مصرف چای در ایران حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰هزار تن در سال است؛ به این ترتیب در سال ۲۰۱۵ سرانه مصرف چای در ایران ۱٫۵کیلوگرم بوده‌است. یعنی هر نفر در ایران ۱٫۵کیلوگرم چای در سال مصرف می‌کند. هرچند در ایران طبق قانون، مالیات واردات چای بیش از ۳۰درصد است و واردات بسته‌های چای زیر ۱۰کیلوگرم به این کشور ممنوع است اما باز هم قاچاق چای در این کشور در سطح گسترده‌ای انجام می‌َشود. واردات و قاچاق چای هر دو به تولید داخلی این محصول در ایران لطمه وارد کرده‌است.

پایگاه خبری اتاق ایران سعی داشت برای بررسی وضعیت صادرات و واردات این کالا در ایران با رئیس اتحادیه تولیدکنندگان، بازرگانان و صنایع بسته‌بندی چای نیز گفت‌وگو کند اما او در پاسخ تنها به این جمله بسنده کرد که وضعیت صادرات و واردات چای در ایران «خوب» است. علیرغم ادعای کسانی که در این صنعت فعالیت می‌کنند آمار و ارقام خبر از بدحالی صنعت چای در ایران می‌دهند. به نظر می‌رسد واردکنندگان که اتفاقاً تعداد کمی هم هستند اما قدرت زیادی دارند از کاهش تولید داخلی سود می‌برند و سعی دارند مانع تولید و در نتیجه افزایش واردات بشوند. نگاهی به آمار واردات چای در سه ماهه اول سال ۹۳ نشان می‌دهد ۱٫۷تن چای از کشورهای سری‌لانکا، هند، امارات متحده عربی و چین وارد شده‌است. این در حالی است که صادرات چای در همین دوره برابر با ۱٫۵تن بوده و بیشتر به کشورهای تاجیکستان، عراق و سوریه صورت گرفته‌است. مقصد کشورهایی که چای ایران به آن‌ها صادر می‌َشود و مبلغ چایی که به این کشورها صادر می‌شود به گونه‌ای است که تراز صادرات و واردات این محصول را در کشور کاملاً به نفع واردات رقم زده‌است.

بررسی‌های پایگاه خبری اتاق ایران نشان می‌دهد شرکت گلستان در سال ۲۰۱۵ بیشترین قدرت را در بازار چای ایران داشته‌است. سهم این شرکت در بازار چای ایران ۴۰درصد برآورد شده‌است. این شرکت که محصولات خود را به شکل‌های متنوعی روانه بازار می‌کند قدرتمندترین برند را در بازار چای به تصویر کشیده‌است. شرکت گلستان محصولات خود را در سه سطح کیفی ارائه می‌کند که با کیفیت‌ترین آن از کلکته هند وارد می‌َشود و در ایران تنها بسته‌بندی می‌شود. چای رده دوم کیفی این شرکت از سری‌لانکا و چای رده سوم آن نیز از کنیا وارد می‌َشود. به این‌ترتیب قدرتمندترین برند چای در ایران نیز تنها واردکننده آن است. البته ناگفته نماند که این شرکت چای ایران نیز در تولیدات خود دارد که ارزان‌ترین چای در میان تولیدات این شرکت به شمار می‌آید.

اطلاعات به دست آمده از یورومانیتور نشان می‌دهد عدم کنترل مرزها و قاچاق بی‌رویه یکی از مهم‌ترین دلایل ضعف تولید داخلی چای در ایران است. فعالان صنعت چای چه بپذیرند و چه نپذیرند، آمار و ارقام مراکز رسمی نشان می‌دهد حال این صنعت در ایران «خوب» نیست.