حفظ محیط زیست ، پاسخ به یکی از نیازهای امروز جامعه برای نگاهداری بیشتر از محیط زیست و رعایت حقوق عمومی است و تخریب محیط زیست معلول نابرابریهای اجتماعی و استفاده های غلط از طبیعت و یکی از عوامل تضییع حقوق انسانهاست .
با نگاهی به متون دینی میتوان دریافت که محیط زیست و توجه به تأمین سلامت آن و حرکت در جهت دستیابی به محیط سالم ، از حقوق اساسی بشر است ؛ همانگونه که تخریب محیط زیست در اثر نشناختن حقوق بشر است.
انسان به عنوان اشرف مخلوقات و جانشین خداوند بر روی زمین ، حق دارد از نعمتهای الهی استفاده کند ؛ اما این استفاده نباید آنچنان باشد که حق دیگران در بهره برداری از این نعمت الهی در خطر قرار گیرد. به عبارت دیگر، انسان همانگونه که حق استفاده و بهره مندی از محیط زیست سالم را دارد ، مسئولیت درست استفاده کردن از آن را نیز بر عهده دارد .
با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست ، در می یابیم که انسانها در بهره برداری از طبیعت و محیط زیست به مسئولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکرده اند . شاهد این سخن ، بحران عظیمی است که محیط زیست دچار آن شده است . تخریب و نابودی روز افزون جنگلها و مراتع، نابودی گونه های نادر گیاهی و جانوری ، آلودگی آب ، خاک و هوا ، استفاده از سلاحهای هسته‌ای و شیمیایی ، ورود مواد نفتی و آلاینده های دیگر مانند : فاضلاب کارخانه ها و مجتمع های صنعتی به رودخانه‌ها و دریاها ، آسیب دیدن لایه ازن ، بارانهای اسیدی ، مصرف روز افزون سوختهای فسیلی ، استفاده بی رویه از سموم دفع آفات نباتی و دهها عامل آلوده کننده دیگر که نام بردن از آنها فقط بر تلخ کامی و ناراحتی انسان می افزاید گویای این واقعیت مهم است که بشر در داد و ستد خود با محیط زیست ، راه خطرناک و مهلکی را در پیش گرفته که نتیجه آن چیزی جز به خطر افتادن سلامت و حیات انسان و دیگر موجودات نخواهد بود .
اندکی تأمل و تفکر در آمارهایی که همه روزه در مورد وضعیت محیط زیست بیان می شود ، کافی است تا انسان خود را بر لب پرتگاهی احساس کند که ساخته و پرداخته خود اوست .
تلاشهای انجام گرفته برای کم شدن الودگی محیط زیست
در مقابله با این خطر بزرگ که موجودیت انسان و دیگر جانداران را با تهدید رو به رو کرده است ، تلاشهای فراوانی در سطح جهان صورت گرفته تا از شدت و پیشرفت این بحران کاسته شود .
بی تردید ، موضوع آلودگی محیط زیست یکی از مهمترین معضلاتی است که انسان معاصر را با چالشهای جدی روبه رو کرده است . این مسأله از آن جهت دارای اهمیت است ، که علائم تهدید کننده حیات ، آشکار شده و نسل حاضر و آینده را به دلیل آلودگیهای گسترده زیست محیطی ، با تهدید مواجه ساخته است . از سوی دیگر ، انسان بدون داشتن محیط زیستی امن و سالم ، قادر نخواهد بود به زندگی طبیعی خود ادامه دهد . به همین جهت ، حفظ و حمایت از محیط زیست و سالم نگه داشتن آن ، به عنوان یکی از مهمترین نیازهای اساسی برای ادامه حیات ، مورد توجه و عنایت همگان قرار گرفته است .
حق انسانها در داشتن محیط زیستی امن و سالم ، به عنوان یک حق بشری در کنار سایر حقوق شناخته شده برای بشر ، چند سالی است که مورد بحث و بررسی محافل علمی و طرفداران محیط زیست است . در این نوشتار ، مبانی حق بهره مندی از محیط زیست سالم ، از دیدگاه قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار می گیرد .
مسئولیت انسان در حفظ محیط زیست
انسان به عنوان اشرف مخلوقات و جانشین خداوند بر روی زمین ، حق دارد از نعمتهای الهی استفاده کند ؛ اما این استفاده نباید آنچنان باشد که حق دیگران در بهره برداری از این نعمت الهی در خطر قرار گیرد . به عبارت دیگر ، انسان همانگونه که حق استفاده و بهره مندی از محیط زیست سالم را دارد ، مسئولیت درست استفاده کردن از آن را نیز بر عهده دارد .
با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست ، در می یابیم که انسانها در بهره برداری از طبیعت و محیط زیست به مسئولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکرده اند . شاهد این سخن ، بحران عظیمی است که محیط زیست دچار آن شده است .
فاضلاب کارخانه ها و مجتمع های صنعتی به رودخانه‌ها و دریاها ، آسیب دیدن لایه ازن، بارانهای اسیدی ، مصرف روز افزون سوختهای فسیلی ، استفاده بی رویه از سموم دفع آفات نباتی و دهها عامل آلوده کننده دیگر که نام بردن از آنها فقط بر تلخ کامی و ناراحتی انسان می افزاید گویای این واقعیت مهم است که بشر در داد و ستد خود با محیط زیست ، راه خطرناک و مهلکی را در پیش گرفته که نتیجه آن چیزی جز به خطر افتادن سلامت و حیات انسان و دیگر موجودات نخواهد بود .
اندکی تأمل و تفکر در آمارهایی که همه روزه در مورد وضعیت محیط زیست بیان می شود ، کافی است تا انسان خود را بر لب پرتگاهی احساس کند که ساخته و پرداخته خود اوست .
چگونه از محیط زیست خود محافظت کنیم ؟
محیط زیست به تمامی محیطی اطلاق می شود که نسل انسان به طور مستقیم و غیر مستقیم به آن وابسته است و زندگی و فعالیت های او در ارتباط با آن قرار دارد .
اگر پدران ما درباره اهمیت حفظ محیط زیست وپیشگیری از برخی از کارهایی که برای ساکنان کره زمین در کوتاه مدت یا بلند مدت زیان بار هستند مطالبی را با ما در میان گذاشته بودند ، شاید وضع اسفباری که در شرایط کنونی بر روی کره خاکی ما حاکم است ، هرگز پدید نمی آمد . برای حفظ محیط زیست ، بیشتر از همه بر روی قدرت و اقتدار کودکان و نوجوانان تکیه کنید . کودکان ، فراگیران سریع و فعالی هستند . اگر از طریق ادارات حفظ محیط زیست با ارائه فیلم های جالبی درباره حیات وحش ، حفظ و سلامتی محیط زیست ، مطالب مستندی به آنها ارائه شود ، مسلماً محبت و رحمت آنها نسبت به این مسائل بر انگیخته شده و در رفتار آنها به تدریج منعکس خواهد گردید .
اگر ما کودکانمان را دوست داریم ، باید کره زمین را دلسوزانه دوست داشته و آن را متنوع و زیبا به آیندگان واگذار کنیم تا در یک روز بهاری در ده هزار سال دیگر آنها بتوانند در دریایی از علفها صلح را حس کنند ، بتوانند ببینند که زنبوری به ملاقات گلی می آید ، بتوانند آوای یک پرنده را در آسمان بشنوند و بتوانند خوشی را در زنده بودن دریابند .
پگاه پیشگام در توسعه پایدار
اعتقاد درونی ما می تواند کمک شایانی به داشتن اقتصاد سبز و همچنین حفظ محیط زیست می کند . از همین رو توسعه پایدار ، تلاش برای اقتصادی سبز و حفظ محیط زیست همواره از اولویت های کاری شرکت پگاه تهران بوده و خواهد بود . در همین راستا این شرکت در سال گذشته اقدامات زیست محیطی در خور توجهی را به انجام رسانده است که رعایت اصول GMP و قوانین و مقررات زیست محیطی و به تبع آن توفیق اخذ استاندارد ISO50001 زیست محیطی ، پیگیری تفاهم نامه همکاری در خصوص بهره برداری از پساب خروجی تصفیه خانه توسط شهرداری منطقه جهت مصارف آبیاری فضای سبز شهری ، افتتاح پروژه شبکه جمع آوری گازهای تصفیه خانه پگاه تهران توسط مهندس بازگیر ریاست محترم سازمان محیط زیست شهر تهران و … از آن جمله اند و اخذ نشان صنعت سبز از سوی خانم دکتر ابتکار معاون محترم ریاست جمهور و ریاست سازمان محیط زیست موئد این مدعاست که پگاه تهران همواره حفظ محیط زیست را رسالت اجتماعی خود دانسته و به این مهم باور دارد .
سخن پایانی
انسان به عنوان جزئی از این جهان ، باید با دیگر مخلوقات خداوند همکاری سازنده و پایدار داشته باشد . محیط زیست و طبیعت ، محلی است که انسان در آن متولد شده و رشد و نمو کرده است و گهواره انسان محسوب میشود . بدین سبب ، باید به گونه ای با آن رابطه برقرار کند که ضمن برخوردار شدن از مواهب طبیعی ، در حفظ سلامت و پایداری آن نیز بکوشد .
آیات و روایات فراوانی وجود دارد که نشان می دهد خداوند ، طبیعت و محیط زیست را برای انسان آفریده و او حق تصرف در آن را دارد ؛ اما از سوی دیگر تأکید می کند ، که حق بهره مندی از محیط زیست ، اختصاص به یک نسل ندارد . از این رو ، باید بهره برداری از آن اصولی و عادلانه باشد ؛ به طوری که هم نسل حاضر و هم نسلهای آینده بتوانند در پناه آن زندگی سالمی داشته باشند . بنابراین ، سوء استفاده از این حق که منجر به آلوده سازی ، تخریب و نابودی محیط زیست شود و در نتیجه به حق دیگران ـ بویژه نسلهای آینده ـ در استفاده از آن خللی وارد کند ، ممنوع است .
