به گزارش ایسنا، گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام‌های آنها حاوی مادهٔ مؤثره است. بر اساس آمارها در ایران حدود ۸ هزار گونه گیاهی وجود دارد که از این تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ گونه آن جزء گیاهان معطر و دارویی هستند.

با فرهنگ سازی‌های انجام شده امروز توجه به طب سنتی و گیاهان دارویی افزایش یافته است. به گونه‌ای که محمدحسن عصاره دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی در گفت و گو با ایسنا اعلام می‌کند که در دهه دوم انقلاب تنها ۱۳۸ قلم داروی گیاهی در فهرست رسمی وزارت بهداشت به ثبت رسیده بود که این تعداد در سال ۱۳۹۱ به ۹۳۸ قلم دارو رسیده است و این تعداد در این فهرست تا مرداد ماه سال ۹۵ با رشد ۱۰۰ درصدی به ۱۷۱۳ قلم داروی گیاهی افزایش داشته است.

وی تعداد داروها و فرآورده‌های طب سنتی را از ۱۲۱ قلم تا پایان سال ۹۱ به ۷۴۶ تا مرداد ۹۵ قلم دارو دانست و اظهار کرد: بر سهم سرانه مصرف داروهای گیاهی در داروخانه‌ها از ۱٫۵ درصد به ۴ درصد رسیده است ضمن آن که سطح زیر کشت برخی از گیاهان دارویی در ۴ سال اخیر از جمله زعفران، خانواده نعنائیان و چتریان، زرشک و گل محمدی از ۱۲۸ هزار هکتار با بیش از ۴۰ درصد رشد به ۱۸۱ هزار هکتار افزایش یافته است.

عصاره با بیان این که در گذشته صادرات در این حوزه به صورت خام فروشی گیاهان دارویی بوده است،‌ یادآور شد: بر اساس آمارها قبل از انقلاب میزان صادرات مواد خام گیاهان دارویی بسته به شرایط خشکسالی و ترسالی متفاوت بوده به گونه‌ای که در برخی از سال‌ها ۷۰ تا ۸۰ و در برخی از سال‌ها تا ۱۸۰ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم ولی با توجه به سیاست‌های اتخاذ شده در حال حاضر این میزان به کمتر از ۸۰ میلیون دلار است.

وی دلیل این امر را جلوگیری از خام فروشی در گیاهان دارویی و اعمال قوانین در زمینه محدودیت برداشت از گیاهان اندمیک زیست بوم کشور ذکر کرد و ادامه داد: با اجرای قوانین مربوط به محدودیت‌ در برداشت گیاهان دارویی در حال انقراض کشور در حال حاضر به میزان ۱۰۰ هزار هکتار کاهش برداشت از گیاهان در حال انقراض داشته‌ایم و این عدد بر اساس اسناد بالا دستی باید به ۸۰۰ هزار هکتار برسد.

به گفته وی  صادرات گیاه شیرین‌بیان به صورت خام فروشی بوده است که برداشت آن ممنوع اعلام شد و بر اساس برآورده‌ها تاکنون ۳۵ تا ۴۰ میلیون دلار صادرات فرآورده‌های شیرین‌بیان داشته‌ایم.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی ادامه داد: ایران پنجمین کشور در حوزه صادرات گیاهان دارویی است که بعد از کشورهای چین، هندوستان، کره و ترکیه قرار دارد.

توسعه کشت سلطان گیاهان دارویی

دبیر ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی زعفران را سلطان گیاهان دارویی کشور توصیف کرد و یادآور شد: با توجه به این که این گیاه،‌ یک گیاه کم آب‎بر است از این رو اقدام به توسعه کشت زعفران در کشور کردیم به گونه‌ای که سطح زیر کشت این گیاه از ۷۷ هزار و ۳۰۰ هکتار در سال ۹۱ به ۹۶ هزار هکتار در سال ۹۴ رسیده است.

عصاره با تاکید بر ضرورت توسعه کمی و کیفی کشت گیاه زعفران، خاطر نشان کرد: ما در سال‌های اخیر برای اولین بار توانستیم برخی از فرآورده‌های زعفران را به میزان ۸ میلیون دلار صادر کنیم.

به گفته وی ۹۴ درصد زعفران دنیا در ایران کشت می‌شود و در گذشته اسپانیا با ۸۰۰ هزار هکتار اقدام به کشت این محصول کرده بود ولی به دلیل آن که برخی از مواد موثره این گیاه در اسپانیا ایجاد نشده بود از این رو کشت این گیاه را متوقف کرد.

عصاره یادآور شد: از این دارو ماده موثره داروی آلزایمر استخراج می‌شود.

افزایش ظرفیت تولید انواع داروهای گیاهی در کشور

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های گیاهان دارویی و طب سنتی با اشاره به افزایش ظرفیت رسمی انواع داروهای انسانی، دامی افزود: ظرفیت اسمی این داروها که با منشا گیاهی و به صورت  قرص، کِرم، شربت و کپسول بوده از ۳۰۰ میلیون در سال ۹۲ به ۵۷۰ میلیون عدد در سال ۹۴ رسیده است علاوه بر آن ظرفیت اسمی تولید انواع اسانس و عصاره گیاهی از ۱۲۲ هزار تن در سال ۹۲ به میزان ۱۸۳ هزار تن در ۱۸۳ واحد تولیدی و صنعتی در سال ۹۴ افزایش یافته است.

عصاره با تاکید بر این که برآوردهای انجام شده  ۳۸ تا ۴۰ میلیون دلار در چند سال گذشته اسانس و عرقیات گل‌محمدی صادر شده است، اظهار کرد: ایران رتبه اول جهانی در کشت گل‌محمدی را در اختیار دارد.

وی با بیان این که ایران سالانه ۲۰ هزار هکتار تولید گل‌محمدی دارد، گفت: بعد از ایران بلغارستان دومین کشور پرورش دهنده گل محمدی با ۲ هزار هکتار گل‌محمدی است ولی این کشور بیشتر در زمینه روی اسانس سرمایه‌گذاری می‌کند ولی ما بر روی تولیدات سنتی گلاب متمرکز شدیم.

لزوم توجه به ظرفیت‌های گیاهان دارویی کشور

این فعال حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی با تاکید بر ضرورت تغییر مسیر از نظام سنتی به سمت نظام صنعتی در حوزه گیاهان دارویی، اظهار کرد: ایران دارای ظرفیت‌های زیادی در زمینه گیاهان دارویی است به گونه‎‌ای که کشور رتبه اول در تولید انار را دارد و با توجه به وجود ماده موثره با ارزش در پوست انار، پیش‌بینی می‌شود در آینده پوست انار ارزش افزوده بالایی پیدا کند از این رو باید در این زمینه سرمایه‌گذاری شود.

وی انجیر دیم استان فارس را از دیگر ظرفیت‌های کشور نام برد و افزود: اگر قرار است صادرات دانش بنیان داشته باشیم، مسیر آن از اقتصاد مقاومتی است از این رو باید اقدام به تولید محصولات با ارزش اقتصادی بالا تولید کنیم.

به منظور عرضه دستاوردهای محققان کشور در این زمینه سومین نمایشگاه و جشنواره گیاهان دارویی و طب سنتی از امروز  دوشنبه ۱۵ شهریورماه آغاز می‌شود و تا روز پنج‌شنبه ۱۸ شهریورماه در مصلا امام خمینی(ره) ادامه دارد.

سید مرتضی افقه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا ‌منطقه خوزستان، اظهار کرد:‌ از زمان مطرح شدن موضوع اقتصاد مقاومتی تعاریف متعددی برای این مفهوم گفته شد و از آن بدتر هر فردی بر اساس سلیقه خود تعریفی از اقتصاد مقاومتی ارائه کرد.

وی افزود:‌ مقام معظم رهبری از دو سال گذشته که از مفهوم جدید اقتصاد مقاومتی سخن به میان آوردند، ابلاغیه‌ای با بیش از ۲۰ بند برای این مفهوم ارائه کردند. سپس ریاست جمهوری نیز به صدور ابلاغیه‌ای از مفهوم اقتصاد مقاومتی اقدام کرد و پس از آن نیز شاهد صدور ابلاغیه‌های متعددی برای اقتصاد مقاومتی بودیم.

افقه تصریح کرد:‌ با این وجود تمام این ابلاغیه‌ها حرف جدیدی برای گفتن ندارند از آغاز انقلاب اسلامی تاکنون مشابه مواد و بندهای این ابلاغیه‌ها وجود داشته است و این ابلاغیه‌ها در تمام این سال‌ها به صورت مکرر و مرتب تکرار شده‌اند اما هنوز به هیچ نتیجهی مشخصی منتهی نشده‌اند.

وی، برداشت مفهوم عدم وابستگی به نفت از موضوع اقتصاد مقاومتی را نادرست دانست و خاطرنشان کرد: مدعی شده‌اند که سالانه ۵۰ میلیارد تومان صادرات محصولات غیر نفتی در کشور داریم و این موضوع همان قطع وابستگی به اقتصاد نفتی در قالب اقتصاد مقاومتی است. این امر بیانگر رهایی از وابستگی به یک ماده خام یعنی نفت و وابستگی به ده‌ها ماده خام دیگر است زیرا ۵۰ درصد از صادرات محصولات غیر نفتی را مواد خام و محصولات کشاورزی تشکیل می‌دهند و صادرات این محصولات مقاوم سازی اقتصاد را به دنبال ندارد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: ‌به حداقل رساندن آسیب‌پذیری معیشت مردم در برابر بلایای طبیعی، حوادث داخلی و حوادث و رویدادهای خارجی مانند جنگ‌ها و تحولات منطقه مفهومی از اقتصاد مقاومتی می‌باشد که احتمالا این مفهوم درست‌تر و نزدیک‌تر به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی است؛ هیچ کشوری حتی آمریکا که قدرت اول اقتصادی دنیا است، نمی‌تواند آسیب پذیری معیشت مردم خود را در برابر حوادث خارجی و داخلی به صفر برساند اما به حداقل رساندن آن امکان پذیر است.

افقه در خصوص راهکار به حداقل رساندن آسیب پذیری معیشت مردم در برابر حوادث داخلی و خارجی بیان کرد: کشور ایران باید به جایی برسد که قادر باشد با اتکا به نیروی انسانی و منابع موجود هر کالای ضروری و مورد نیاز مردم را تولید کند و به عبارتی از توانمندی لازم برای تولید این کالاها برخوردار باشد تا در زمان تحریم‌ها و جنگ‌ها بتوانند هر کالایی را تولید کند و البته این مفهوم متفاوت با مفهوم خودکفایی است.

وی ادامه داد: از آغاز انقلاب بر دستیابی به خودکفایی و تولید داخلی تمام کالاها تاکید شد اما دیری نپایید همه متوجه شدند که تولید تمام کالاها معقول و امکانپذیر نیست زیرا تولید برخی کالاها در داخل به صرفه نیست و برداشت صحیح‌تر از اقتصاد مقاومتی، دارا بودن توانمندی تولید کالاها است که امری بالقوه محسوب می‌شود.

افقه بیان کرد: زمانی اقتصاد کشور مقاوم می‌شود که کشور توسعه یابد و کشور وقتی توسعه یافته می‌شود که مدیران ارشد و اصلی کشور افرادی توسعه یافته باشند. اقتصاد مقاومتی امری نسبی است و با وجود تاکیدات حدود ۲ ساله رهبر انقلاب بر اقتصاد مقاومتی، هنوز نتوانسته‌ایم به آن دست یابیم زیرا هیچکس نمی‌داند که مفهوم اقتصاد مقاومتی و راهکار رسیدن به آن چیست.

وی با بیان این‌که هر کس بر اساس سلیقه‌ خود برداشتی از مفهوم اقتصاد مقاومتی داشته است، اظهار کرد:‌ در تعاریف متعددی که از مفهوم اقتصاد مقاومتی ارائه شده، در اکثر موارد آرزوها مطرح می‌شود اما ذکر آرزوها و ایده‌آل‌ها تنها کافی نیست بلکه باید ابزار دستیابی به این آرزوها را شناسایی کرد و سپس باید دید که اصلا مایل به پرداخت هزینه دستیابی به این آرزوها هستیم یا نه.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، چشم‌اندازها را مجموعه‌ای از آرزوهای زیبا بدون در نظر گرفتن ابزارهای لازم دانست و تصریح کرد: ‌اکنون ۵ برنامه توسعه را پشت سر گذاشته‌ایم و در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه هستیم. تمام ابلاغیه‌های مقام معظم رهبری و … در خصوص مفهوم اقتصاد مقاومتی در چشم‌اندازهای این ۵ برنامه گنجانده شده است و معتقدم اگر قصد انجام کاری را داریم ابتدا باید به بررسی علل عدم دستیابی به این چشم‌اندازها اقدام کنیم.