علی حسینی گفت: با رفع موانع پیش روی صادرکنندگان و جلوگیری از قاچاق پیش‌بینی می‌شود که صادرات زعفران ۴۰ درصد افزایش یابد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی حسینی با بیان اینکه برداشت زعفران به اتمام رسیده است، گفت: برداشت زعفران در مناطق گرمسیر روزهای پایانی را می گذراند، اما آنچه مسلم است تولید زعفران در استان های خراسان رضوی و جنوبی کاهش محسوسی داشته است.

به گفته او، گرچه عملکرد تولید زعفران در دیگر استان ها مناسب بوده، اما سطح زیرکشت پایین بوده است.

حسینی با بیان اینکه تعادل در بازار زعفران برقرار است، افزود: امسال اولین سالی است که تعادل در بازار عرضه و تقاضای زعفران برقرار است.

عضو شورای ملی زعفران درباره آخرین وضعیت صادرات گفت: بنابر آمار گمرک صادرات زعفران در آبان نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته که عوامل متعددی همچون موانع صادرات و رونق قاچاق منجر به این موضوع شده است.

او گفت: قاچاقچیان زعفران با انجام هرگونه تقلب بدنبال کاهش قیمت هستند که این امر به ضرر تولید ملی تمام می شود، درحالیکه با رفع موانع پیش روی صادرکنندگان و جلوگیری از قاچاق، صادرات ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش می یابد.

حسینی با بیان اینکه بازار زعفران تابع عرضه و تقاضاست، گفت: هم اکنون حداقل نرخ هرکیلو زعفران ۴۷ تا ۴۸ میلیون تومان و حداکثر آن ۷۰ میلیون تومان است.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

گردشگری زعفران باتوجه به زیبایی خاص و لوکس بودن محصول، میتواند نقش مهمی در اقتصاد یک منطقه و شناساندن محصولات کشاورزی آن ایفاءنمایداز این رو این پژوهش باهدف توسعه جایگاه یابی زعفران ایران مبتنی بر صنعت گردشگری انجام گرفت.

چکیده:

گردشگری زعفران با توجه به زیبایی خاص و لوکس بودن محصول،  میتواند نقش مهمی در اقتصاد یک منطقه و شناساندن محصولات کشاورزی آن ایفاءنماید. از این رواین پژوهش  با هدف توسعه جایگاه یابی زعفران ایران مبتنی بر صنعت گردشگری انجام گرفت. نتایج نشان داد: برگزاری تورها و جشنوارههای گردشگری زعفران و سرمایه‌گذاری در گردشگری زعفران پیشرانهای راهبردی تاثیر گذار بودند که تاثیر بسزایی در تبلیغات و اطلاع رسانی، توسعه مناطق روستایی و مهاجرت روستاییان به شهرها دارند..

کلمات کلیدی: گردشگری زعفران، جایگاه یابی زعفران، خراسان بزرگ

 مقدمه

 امروزه جایگاه یابی در راستای تمایل شرکت ها برای حرکت به جایگاهی مطلوب تر و یا انصراف از موقعیت های قبلی در یک فضای استراتژیک یا رقابتی می باشد. به سه دلیل، زمان توجه به جایگاه یابی فرارسیده است: رقابت، تغییر و بحران. جایگاه یابی، فرآیند تصویرسازی یک شرکت است و برای اشغال یک مکان منحصربه فرد در ذهن مشتری هدف به همراه ایجاد یک پیشنهاد ارزش مشتری محور که باعث سهولت خرید مشتری میشود، ارایه می شود (هینسون و همکاران^[۱]، ۲۰۱۷).

جایگاه یابی، تلاشی ارادی از سوی بازاریابان است تا ادراکات مشتری را نسبت به محصولات خود یا مهمتر از همه نسبت به برندهایشان تغییر دهند (صدیقی و فهیم^[۲]، ۲۰۱۴). استراتژی جایگاه یابی، نقشی اساسی در مدیریت بازاریابی مدرن و استراتژی شرکت ایفا می کند.

تعریف مناسب جایگاه برند در هدایت راهبرد بازاریابی نقش بسزایی دارد و با روشن ساختن ماهیت، تمایزات و اشتراکات یک برند با برندهای رقیب، اقدامات بازاریابی را آسان می سازد. جایگاه یابی زمانی که محیط کسب وکار به سمت تغییرات موثر در دورنمای رقابتی مثل تغییرات در رفتار مصرف کننده سوق داده می شوند، لازم و ضروری است (ژانگ و همکاران^[۳]، ۲۰۱۵). از طرفی، گردشگری و توسعه آن در کشورهای جهان از اهمیت خاصی برخوردار است.

گردشگری کشاورزی نیز جزئی از صنعت گردشگری به حساب می آید که می تواند با برنامه ریزی اصولی و مناسب و شناسایی مزیتها و محدودیت های گردشگری کشاورزی، نقش موثری در توسعه این مناطق و در نتیجه توسعه ملی و تنوع بخشی به اقتصاد ملی برعهده داشته باشد (اسماعیل زاده و همکاران^[۴]، ۲۰۱۵).

براساس معیارهای یونسکو، ایران یکی از ده کشور بزرگ جهان از نظر داشتن جاذبه های گردشگری، دارای رتبه پنجم در گردشگری طبیعت، دارای رتبه هفتادم در پذیرش گردشگر و رتبه هشتادم و نهم در جذب درآمدهای ارزی جهانگردی است که این موضوع کم توجهی به استفاده از فرصت گردشگری طبیعت به خصوص در حوزه کشاورزی در ایران را نشان می دهد که با توجه به بالا بودن رتبه ایران از لحاظ پتانسیل های طبیعی و تنوع اقلیمی، برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این زمینه می تواند ضمن معرفی جاذبه های طبیعی و فرهنگی کشور، فرصت های شغلی و درآمد ارزی خوبی برای کشور داشته باشد.

یکی از محصولات کشاورزی مهم در جذب گردشگر در ایران محصول زعفران می باشد. این مزارع با ایجاد مناظر زیبا و بدیع پس از ایجاد گل می تواند سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب کنند (بهدانی و فلاحی^[۵]، ۲۰۱۵).

جمهوری اسلامی ایران، بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است که تولید بیش از ۹۵٫۶ درصد زعفران جهان را به خود اختصاص داده است. وزارت جهاد کشاورزی، به عنوان متولی امر، آمار دقیقی از تولید این محصول در سال ۱۳۹۸، اعلام نموده که نشان می دهد، تولید زعفران در کشور به مرز ۵۰۰ تن رسیده است.

از طرفی، به علت سیاست های موجود در کشور برای صادرات غیرنفتی، اهمیت این محصول به عنوان یکی از کالاهای صادراتی و استراتژیک کشور بالا رفته است. زعفران به عنوان گران ترین ادویه جهان جایگاه منحصربه فردی در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران داشته و محصولی است که نسبتأ پردرآمد بوده و نیاز آبی آن ۲ الی ۳ دوره در سال می باشد. با این توصیف کشت این محصول در مناطق کم آب کشور و مناطقی که نسبتأ خشک محسوب می شوند، مقرون به صرفه به نظر می رسد.

در این میان خراسان و به ویژه شهرستان های جنوبی آن از جمله تربت حیدریه از مناطقی است که در کشت و تولید زعفران دارای مزیت نسبی می باشند. همچنین، وجود مزارع زیبای زعفران در زمان گل دهی، برداشت گل زعفران در طی فصل پاییز به مدت دو ماه به صورت روزانه، فرآیند عرضه گل در بازار و سالن های گل پاک کنی و حتی در منازل و کارگاه های کوچک به صورت سنتی و در کنار همه این موارد چشم اندازهای زیبا از محصولات باغی در اکثر مناطق روستایی می تواند از عوامل جذب گردشگر در این منطقه باشد.

این نکته قابل توجه است که به دلیل سطح زیر کشت بالا و میزان بالای برداشت گل به صورت روزانه، عمدتأ کشاورزان با مشکلاتی همچون تولید گل بالا، کمبود کارگر جهت فراوری و گل پاک کنی روبرو هستند و چون امکان فروش و انتقال گل زعفران خود را به شهرستان های اطراف برای برای بیشتر آنان فراهم نیست در نتیجه مجبور به فروش گل در بازار و یا به دلالان حاضر در روستا شده و در نتیجه از این طریق سود کمتری عاید کشاورز می گردد.

در صورتی که، با حضور گردشگران امکان فروش مستقیم و آسان برای کشاورز، همراه با سود بیشتر فراهم می شود. عرضه گل تازه به گردشگران در محل مزرعه ضمن جذابیت، یا زعفران خشک شده در بازارهای محلی روستا البته به صورت مدیریت شده علاوه بر تقویت جذب گردشگر، سود کشاورز و اشتغال در روستا را افزایش خواهد داد. حضور گردشگر در روستا آشنایی بیشتر آنان با زندگی روستایی، آداب و رسوم روستائیان را نیز در پی خواهد داشت.

علاوه بر مزارع زعفران وجود بزرگترین بازار گل در مساحتی حدود ۸۰۰۰ مترمربع با ۶۸ غرفه در مدت ۵۵ روز فصل برداشت گل نیز می تواند یکی دیگر از جاذبه های گردشگری بسیار خوب باشد(شیرزادی لسکوکلایه و جلالی، ۱۳۹۹). بنابراین در این پژوهش محقق در به دنبال ارائه مدلی برای توسعه جایگاه یابی زعفران ایران مبتنی بر صنعت گردشگری می باشد.

زعفران کالایی گرانبها و استراتژیک

زعفران با نام عمومی Saffron و نام علمی Crocus Sativusگرانبهاترین گیاه زارعی موجود در روی کره زمین است و تنها گیاهی است که واحد خرید و فروش آن به جای تن و کیلوگرم، مثقال و گرم می باشد. زعفران از خانواده زنبق است و در منطقه آب و هوایی مدیترانه و غرب آسیا-از عرض جغرافیایی ۳۰ تا ۵۰ درجه شمالی و طول جغرافیایی ۱۰ درجه غربی تا ۸۰ درجه شرقی- در مناطق بسیار کم باران ایران- توران که دارای زمستان سرد و تابستان گرم هستند گسترش دارد.

هر چند انواع دیگر زعفران به دلیل دارا بودن گلهای زیبا به عنوان گیاهان زینتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند، ولی گونه زراعی آن از نظر اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد. در منطقه خراسان جنوبی به طور کلی شرایط اکولوژیک اکوسیستم بیابان وجود دارد. مقدار ریزش باران کم و شدت تبخیر زیاد و نتیجتا رطوبت نسبی کم میباشد.

از نظر درجه حرارت تغییرات درجه حربارت شب و روز در این منطقه زیاد است. در بعضی مناطق که دارای ارتفاع بیشتری است شرایط اقلیمی از نظر اکولوژیک برای رویش گیاهان مساعدتر است که البته این اکوسیستم ها مرز مشخصی با اکوسیستم بیابان ندارد (گلمحمدی و همکاران، ۱۳۸۹).

زعفران یکی از مبناهای حرکت توسعه روستایی به ویژه در دو استان خراسان رضوی و جنوبی است و تعداد زیادی از بهره برداران و تولیدکنندگان این محصول از نقاط روستایی و توسعه نیافته هستند، در بسیاری از نقاط تنها امید معیشت مردم به این گیاه است. با وجود برازندگی زعفران و اینکه فخر صادرات دو استان خراسان رضوی و جنوبی به این محصول است، اما توجه آن چنانی به این پتانسیل در اختیار نشده است.

جایگاه زعفران در ایران

جایگاه زعفران در ایران کهن و مستندات تاریخی بیانگر این واقعیت است که ایرانیان از روزگاران کهن به زر و زعفران علاقه و توجهی زیاد داشته اند به طوری که در جشن ها، سرورها و مجالس بزم و نشاط مانند عروسی ها و اعیاد یا استقبال از بزرگان و زایران، زر و زعفران نثار قدم ها می کردند.

در برپایی با شکوه تر این گونه آیین ها، ضمن آذین بندی و آینه بندان، سکه های زرین و سیمین را به همراه زعفران و گل و نقل بر سر عروس و داماد یا شخصیت های مورد نظر و گاهی هم به حاضران در این گونه مراسم می ریختند. در برخی از مراسم زعفران را به تنهایی یا همراه با مشک، عنبر و عود دود می کردند و گلاب می پاشیدند. در دوران هخامنشیان زعفران برای تزیین گرده های نان و معطر کردن خوراک ها به کار می رفته است. فردیناند یوستی، ضمن شرح زندگانی داریوش نوشته است: شاه ایران تن خود را در روغنی معطری می مالید که عبارت بود از مخلوط روغن آفتابگردان که در پیه شیر پخته و با زعفران و نوشیدنی خرما تهیه می شد. در دوره پارت ها زعفران ایران به یونان و روم می رفت، پس از آن کشور چین هم از مشتریان زعفران ایران شد.

در دوران ساسانیان کاشت زعفران زراعتی در قم نیز رایج شد و مرغوبیت محصول آن شهرت یافت. در همان روزگار زعفران در پرداخت کاغذهای گران قیمت کاربرد پیدا کرد، اما پیش تر از آن محلول زعفران به عنوان مرکب تحریر استفاده می شد، و تا سده ها بعد در ترکیب مرکب های تحریر مرغوب به کار می رفته است.

برخی از سلاطین به دلیل اعتقادی که به خوش یُمنی زعفران داشتند، دستور می دادند که از انواع مرکب زعفرانی کم رنگ و پر رنگ (از زرد کم رنگ تا قرمز خونین) برای نوشتن عنوان فرمان ها و نامه های شاهان و خلیفگان و امرا و همچنین در تحریر عنوان ها و سرفصل های کتب و رساله ها و نیز در تذهیب و تشعیر و در تصویرها، نقوش حاشیه و متن استفاده می شده است کما این که این باور در ذهن بسیاری از مردم عادی نیز ریشه دوانیده است.

در گذشته نیز از زعفران به عنوان یک رنگ طبیعی و با ثبات در تذهیب، خوشنویسی و فرش بافی استفاده گردیده است. پیشینه تاریخی این گیاه که امروزه خواص دارویی آن بر خواص غذایی ارجحیت یافته به زمان مادها«هخامنشیان» می رسد و از دیرباز در سبد غذایی ایرانیان بوده است. تاریخ مصرف زعفران در غذاها در ایران حداقل از زمان هخامنشیان به صورت کتیبه و یا کتیبه هایی ثبت شده است.

در تخت جمشید نقش برجسته ای در دیوار شرقی کاخ آپادانا باقی مانده که در آن نمایندگان ۲۳ ملت هدایایی را به حضور داریوش شاهنشاه ایران تقدیم می کنند. در بین آن ها یک نفر نماینده مادها دیده میشود که یک کیسه چرمی در دست دارد که دارای زعفران است.

در زمان سلوکی ها نیز مانند هخامنشیان از زعفران به عنوان عطر و طعم دهنده غذا استفاده می کردند. در زمان اشکانی ها و ساسانیان زعفران در بین ادویه های رنگ دهنده بود که در ضمن از آن برای عطر دادن به غذاها استفاده می شد. جایگاه زعفران در زمان خسرو پرویز نیز از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در زمان خسرو پرویز صرف نظر از مصرف زعفران در غذاها و شیرینی ها، از زعفران به عنوان دارو نیز استفاده می شد.

حوادث تاریخی حکایت از آن دارد که زعفران در قرن دهم میلادی توسط اعراب به اسپانیا برده شد و از آن جا به سایر نقاط اروپا منتقل شده است. دوران اوج و حضیض جایگاه زعفران در اروپا خود داستان طولانی دارد که به آن اشاره خواهد شد. از ایران نیز توسط مغول ها و در صدر اسلام توسط ایرانیان زرتشتی به هندوستان برده شده است. مصرف زعفران جهت صنایع غذایی به عنوان چاشنی طعم دهنده رنگ دهی مواد غذایی و معطر نمودن خوراکیها به عنوان مکمل رنگ همراه سایر مواد رنگی در غذاها مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این در سال های اخیر هم از این ماده ارزشمند در نقاشی، مجسمه سازی و هنرهای دیگر بهره گرفته شده است.

امروزه نیز زعفران ایران از کیفیت خاصی برخوردار است و این گران ترین ادویه جهان کاربردهای فراوانی دارد. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید آن از فرآورده های گران قیمت به شمار می رود. در صنایع نساجی در گذشته به عنوان رنگ جهت پارچه های گران قیمت به خصوص ابریشم مورد استفاده بوده است.

در داروسازی و صنایع وابسته به آن نیز استفاده میشود و در طب سنتی ایران، زعفران داروی قاعده آوری و نیز نشاط دهنده عنوان شده است. عطر و مزه زعفران خالص تند و کمی متمایل به تلخی است که موجب سهولت در هضم غذا می شود. دارای اسانس های محرک است و اعصاب را تحریک می کند و اثر تسکین دهنده دارد.

همچنین شواهد تاریخی نشان می دهد که زعفران در گذشته در غالب نقاط ایران به ویژه استان های مرکزی، اصفهان، فارس، کرمان و خراسان کشت می شده است.

دلایل ارزشمندی جایگاه زعفران

ذیلا به مواردی از اهمیت زعفران اشاره میشود، امید است مورد توجه قرار گیرد(ایزدی، ۱۳۹۵):

• سطح زیر کشت زعفران حداقل ۶۰،۰۰۰ هکتار و سالیانه بیش از ۲۰۰ تن زعفران تولید می کند.
• تولید زعفران جهان ۲۵۰ تن است.
• ایران با ۲۰۰ تن، اسپانیا ۵ تن، یونان ۱۰ تن، مراکش ۱۰ تن، چین ۱۰ تن، جزایراسپرون روسیه ۵ تن، هندوستان ۱۰ تن از تولید کنندگان عمده زعفران جهان به شمار می آیند.
• زعفران ایران در گذشته در شهرهای بیرجند، قاین، فیروزکوه، رى، قم، بروجرد، همدان، کرمانشاه، کهکیلویه، شیراز، استهبانات، اصفهان، نهاوند کشت می شده است.
• زعفران در حال حاضر در شهرهای بیرجند، قاین، تربت حیدریه، فردوس، گناباد، کاشمر، طبس، سرایان، نهبندان، تایباد، تربت جام – استهبانات فارس، گرگان، یزد، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، تهران و کرج کاشته می شود.
• ۸۰ درصد زعفران دنیا در ایران و ۹۵ درصد آن در خراسان جنوبی و رضوی تولید می شود.
• متوسط برداشت زعفران در هر هکتار در حدود ۴ کیلوگرم است که در صورت رعایت اصول به زراعی می توان به افزایش برداشت تا سقف ۱۲ کیلوگرم در هر هکتار امیدوار بود.
• از هر ۱۷۰ هزار گل زعفران یک کیلو زعفران خشک به دست می آید.
• در سال ۱۳۷۵ افزایش گرمای هوا و کاهش نزولات آسمانی منجر به کاهش ۵/ ۳۰ درصد در تولید زعفران گردید و در سال ۱۳۷۶ به علت سرمای سخت زمستان و مداومت آن میزان عملکرد در سال بعد به ۵۰ تن تقلیل یافت.
• ۳۰۰هزار نفر در پروسه کاشت، داشت و برداشت زعفران در سال فعالیت می کنند. به طور کلی زعفران ۱۸،۰۰۰،۰۰۰-۱۷ روز کار ایجاد می کند.
• ۳۰۰ هزار نفر از طریق زعفران به طور مستقیم و به همین تعداد به طور غیر مستقیم زندگی می کنند.
• یک پنجم جمعیت ۲ میلیونی جنوب خراسان و طبعا بیشتر از آن در خراسان رضوی وابسته به زعفران می باشند.
• اگر هر کیلو زعفران را ۵/۲ میلیون تومان فرض کنیم ارزش ۲۰۰ تن زعفران تولیدی ایران ۵۰۰ میلیارد تومان است (به قیمت سال ۱۳۸۹).
• از هر یک کیلو زعفران دسته ای خشک بطور متوسط ۷۰۰ گرم زعفران سرگل به دست می آید.
• قیمت زعفران بستگی به صادرات و تغییرات در سطح زیر کشت و عوامل جوی و حمایت یا عدم حمایت دولت دارد.
• در جهان ۱۰۰ گونه زعفران شناخته شده است که در بین آن ها تنها یک گونه ی زراعتی وجود دارد.
• در ایران ۸ گونه زعفران زینتی شناسایی شده که اکثرا در گرگان می باشند و با گونه زراعتی ۹ گونه می شود.
• زعفران کاران به قیمت اسمی زعفران واکنش نشان میدهند و نه به قیمت واقعی آن.
• طی سال های ۱۳۶۰ تا ۶۶ قیمت اسمی زعفران بالاتر از نرخ تورم بوده اما طی سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۹درصد افزایش تورم بیش از رشد قیمت اسمی زعفران بوده است.
• عرضه ی جهانی زعفران ۲۰۰، ۱۵۰ تن و تقاضای فعلی جهان بیش از ۲۵۰ تن می باشد.
• مصرف سرانه مردم ایران ۲۵/۰ گرم در سال و مصرف کل سرانه بین ۲۵-۱۵ تن است.
• با توجه به کاربردهای فراوان زعفران اگر تبلیغات مناسب جهانی صورت بگیرد و هر نفر فقط ۲۵/۰ گرم زعفران مانند ایران در سال مصرف کند، جمعیت ۶ میلیاردی جهان متقاضی ۱۵۰۰ تن زعفران خواهد بود این تقاضا فقط مصرف شخصی است و مصارف دارویی، شیمیایی، غذایی و… بر آمار فوق خواهد افزود.
• اسپانیا با نقدینگی مناسب، بازاریابی قوی، تبلیغات گسترده و تشکیلات منسجم حرف اول را در صادرات زعفران جهان می زند.
• در حالی که زعفران تولیدی اسپانیا بسیار کم (حداکثر در حدود ۵ تن) و عطر، رنگ و کیفیت زعفران تولیدی آن به مراتب پایین تر از زعفران ایران می باشد لیکن با بازاریابی منسجم، داشتن تعاونی زعفرانکاران و بسته بندی مطابق میل متقاضیان، بازار جهانی را با زعفران ایران اما با نام اسپانیا اشغال کرده است.
• صادرات زعفران ایران طی سال های اجرای برنامه اول (۱۳۶۸ تا ۷۲) از رشد مناسبی برخوردار بوده است.
• در طی برنامه اول، ایران مجموعا ۱۵۰ تن زعفران به ارزش ۶۶۶/۳ میلیارد ریال صادر کرده است.
• سالانه ۳۵ تا ۱۰۰ تن زعفران به صورت رسمی و غیررسمی (قاچاق) از ایران خارج می شود که شدیدا صادرات زعفران ایران را در معرض خطر قرار داده است.
• صادرات بی برنامه و قاچاق گسترده زعفران به بندر دبی در کشور امارات متحده عربی، دبی را به عنوان بورس جهانی زعفران مطرح کرده است.
• در صورت برنامه ریزی دقیق، سالانه به ۳۰۰ میلیون دلار ارز آوری حاصل از صادرات زعفران می توان امیدوار بود.
• ضریب اهمیت شاخص زعفران در شاخص کل ۳۰/۰ است و سهم صادرات زعفران در صادرات کل به میزان ۳۶۰۰/۰ است اما کاملا قابل بهبود است.
• تخمین ضریب همبستگی نرخ ارز و میزان صادرات زعفران ۷/۰ است.
• ارزش یک کیلو زعفران صادراتی برابر ۱۳ -۱۰ تن گندم وارداتی است. (ارزش یک کیلو، ۲۰۰۰ دلار و ارزش یک تن گندم ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار در نظر گرفته شده است درحالی که قیمت زعفران در بازار ایران در حدود ۲۵۰۰ دلار است).
• نرخ صادراتی هر کیلو گرم زعفران توسط کمیسیون نرخ گذاری تا پایان سال ۱۳۷۶ به صورت زیراعلام گردیده است.
• سر گل ۴۲۰ دلار
• دسته ۳۴۰ دلار
• کنج ۲۳۰ دلار، که این قیمت ها در سال ۹- ۱۳۷۸ حداقل ۵ برابر شده است.

گردشگری کشاورزی

گردشگری کشاورزی قسمتی از بخش بزرگتری به نام کشاورزی روستایی می باشد. گردشگری روستایی براساس محیط روستایی می باشد درحالی که، گردشگری کشاورزی براساس مزرعه و کشاورزی می باشد. بنابه تعریف گردشگری کشاورزی، ترکیبی از دو کلمه کشاورزی و گردشگری است. به بیان دیگر، این اصطلاح نشان دهنده پیوندی بین صنعت گردشگری و کشاورزی است.

کشاورزی از جمله فعالیت های غالب روستاهاست و نقش مهمی در توسعه ملی دارد. از جمله راه های حمایت از این بخش اقتصاد مهم، توسعه گردشگری کشاورزی با تاکید بر افزایش تولید و استفاده از روش های جدید در کشاورزی است.

گردشگری کشاورزی نوعی گردشگری روستایی محسوب می شود که در آن افراد در محیط روستا با فعالیت های کشاورزی آشنا می شوند و در امور مربوط با روستائیان مشارکت می کنند.

از آن جا که، کشاورزی شامل زراعت، باغداری، دامداری، دامپروری، پرورش طیور و آبزیان، صید و شکار، بهره برداری از جنگل و مراتع و غیره است. با توجه به اختلافات اقلیمی و شرایط منطقه ای روستاهای کشور، هر روستا قابلیت تولید نوع خاصی از محصولات کشاورزی را دارد که این مسئله ممکن است برای گردشگران جذابیت داشته باشد. بنابراین هدف از بازدید، تمرکز ویژه بر کشاورزی، با هدف لذت بردن از باغات و مزارع و یا همراه با حیوانات اهلی باشد، گردشگری کشاورزی شناخته می شود.

همچنین، گردشگری کشاورزی مجموعه ای از خدمات و تسهیلات رفاهی و اقامتی تدارک دیده شده برای گردشگران به وسیله کشاورزان می باشد که تفاوت آن با انواع گردشگری روستایی در این است که اقدامات پذیرایی و تسهیلات رفاهی گردشگران توسط کشاورزان فراهم می شود (ترک چورن، ۱۳۹۴).

عوامل موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی

گردشگری به عنوان یکی از سریع ترین بخش های در حال رشد در سراسر جهان شناسایی شده است. رشد آن فرصتی برای بخش کشاورزی از نظر عرضه مواد غذایی و نوشیدنی ارائه می دهد. رشد اخیر گردشگری کشاورزی در تقاضا و عرضه قابل توجه است.

در سمت عرضه، فشار هزینه کشاورزان را مجبور به افزایش درآمد خود از طریق تنوع بخشی کرده است. گردشگری کشاورزی به کشاورزان کمک می کند تا کسب وکارشان را در برابر نوسانات بازار، گسترش اشتغال در مزرعه، ارائه درآمد خارج از فصل و بهبود پایداری کسب وکار محافظت کنند. در طرف تقاضا، افزایش در درآمد و تقاضا برای اشکال تخصصی تر از تجارب تعطیلات، رشد را برای فعالیت های گردشگری و تفریحی در مناطق روستایی تحریک کرده است.

درواقع، هدف متنوع سازی مزارع، کاهش وابستگی خانواده های کشاورز به محصولات کشاورزی است، به گونه ای که با کاهش تولید در مزارع بتوانند خودکفا و پایدار باقی بمانند. نوع فعالیت مزارع با توجه به محل و ساختار مزرعه، علایق خانواده های کشاورز و بازار بالقوه متفاوت است (کریمی، ۱۳۹۳). بوندوک^[۶] (۲۰۰۹)، معتقد است که بیشتر ساکنان شهری به دنبال تعطیلات در مزرعه برای رهایی از یکنواختی و دل مشغولی های زندگی هستند که تجربه متفاوتی از زندگی روزمره را ارائه می دهد.

گردشگری کشاورزی هرگونه عملیات یا فعالیت های مبتنی بر کشاورزی است که بازدیدکنندگان را به یک مزرعه می آورد (یه^[۷]، ۲۰۱۵). و شامل طیف گستردهای از فعالیت ها، از جمله خرید مستقیم تولیدات و محصولات از غرفه مزرعه، حرکت کردن در مارپیچهای ذرت، چیدن میوه و تغذیه حیوانات است و به عنوان خدمتی روستایی، گردشگری کشاورزی بازدیدهای را با عطر و طعم زندگی و فرهنگ روستایی از طریق تفریح و سرگرمی، فعالیت های کشاورزی و محصولات کشاورزی فراهم می آورد (مادان^[۸]، ۲۰۱۴).

گردشگری کشاورزی یک زیربخش گردشگری روستایی است و گردشگری روستایی تعادل بین کشاورزی و گردشگری را بهبود و منافع حاصل از کشاورزی را افزایش می دهد و منافع بیشتری را برای کشاورزان ایجاد میکند.

بنابراین، فرصت های شغلی بیشتر و شرایط زندگی بهتر نقش مثبت در بهبود توسعه روستایی و فرهنگ روستایی ایفا می کند. منطق گردشگری کشاورزی فقط عرضه تجربه آموزشی یا سرگرمی به بازدیدکنندگان نیست بلکه گزینه تنوع بخشی برای بسیاری از اپراتورهای مزرعه به دلیل فشار هزینه ها و بحران مرتبط به آن در تولید مازاد کشاورزی شده است که کشاورزان را مجبو به افزایش درآمد خود از طریق تنوع بخشی در بخش کشاورزی و همچنین از طریق اتخاذ حرفه های غیرکشاورزی کرده است.

گردشگری کشاورزی به عنوان ترکیبی از یک محیط طبیعی و محصولات از عملیات کشاورزی با یک تجربه گردشگری تعریف می شود که شامل ارائه فرصت هایی به گردشگران برای تجربه طیف گسترده ای از محصولات و خدمات مبتنی بر کشاورزی اعم از غرفه میوه، خرید شربت، تورهای باغ، از امکانات خواب و صبحانه مبتنی بر مزرعه تا مشارکت گردشگران در شخم زدن زمین است (هتلی^[۹]، ۲۰۰۹).

همچنین، گردشگری کشاورزی شکلی از گردشگری روستایی پایدار و فعالیت های چندگانه در مناطق روستایی است که از طریق آن گردشگران فرصتی برای آگاهی در مورد مناطق کشاورزی، مشاغل کشاورزی، محصولات محلی، غذاهای سنتی و زندگی روزانه مردم روستایی، همچنین عناصر فرهنگی و سنتی به دست می آورند. علاوه براین، این فعالیت ها گردشگران را با فعالیت های روستایی و طبیعی نزدیک می کند (مهدسید و همکاران^[۱۰]، ۲۰۱۲).

درواقع، می توان گفت گردشگری کشاورزی یک سرمایه گذاری کسب وکار جدید برای بسیاری از کشاورزان است. اگرچه ممکن است پتانسیل تولید درامد اضافی برای کشاورزان داشته باشد و از محیط زیست اجتماعی و طبیعی حمایت می کند.

چندین نویسنده گردشگری کشاورزی را به عنوان شکلی از توسعه که پتانسیل حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست و توانمندشدن جامعه روستایی و محلی را دارد، حمایت کرده اند (مادان، ۲۰۱۴). بنابراین، تقویت ارائه گردشگری کشاورزی به دلیل ظرفیت آن برای کاهش بحران اتصادی کشاورزان، افزایش اشتغال محلی، حفظ مناظر روستایی و شیوه زندگی و حفظ زیستگاه های طبیعی و منابع به شیوه ای پایدار مهم است.

کشاورزی نه تنها می تواند به تامین تقاضای روبه رشد برای فعالیت های مبتنی بر طبیعت کمک کند بلکه میتواند مشوق های اقتصادی به کشاورزان ارائه دهد تا زمین های کشاورزی و امکانات طبیعی مرتبط را حفظ کنند. به عنوان مثال، کشاورزان می توانند از زمین های تحت حفاظت خود به عنوان زیستگاه برای حیات وحش سود برند و همچنین با میزبانی فعالیت های پرنده نگری، عکاسی، شکار و ماهی گیری درآمد خود را افزایش دهند (جائو و همکاران^[۱۱]، ۲۰۱۳).

برگزاری تورها و جشنواره های گردشگری زعفران

از آنجائیکه توسعه گردشگری مزرعه زعفران یکی از راهکار‌های رونق اقتصادی در خراسان بزرگ است و اصولا گردشگری مزرعه از شاخه‌های مهم گردشگری در دنیا و ایران است و این منطقه، با توجه به وجود مزارع زعفران، می‌تواند با فعال شدن این شاخه از گردشگری موفق عمل کند.

دیدار از مزارع زیبای زعفران در هنگام برداشت محصول برای گردشگران میتواند بسیار جذاب باشد. و امکان فروش مستقیم محصولات به انها و همچنین بومگردی جذابیت این نوع گردشگری را صدها برابر افزایش میدهد.

لذا به سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان بزرگ پیشنهاد میشود نسبت به برگزاری تورها و جشنوارههای گردشگری زعفران در فصول پاییز که فصل برداشت محصولات استراتژیک زعفران است که به نوعی بهار گردشگری مزرعه محسوب می‌شود اقدام نمایند که گردشگران داخلی و خارجی بتوانند از این فرصت برای تقویت اقتصاد بهره گرفت.

گردشگری زعفران میتواند نقش مهمی در اقتصاد منطقه داشته باشد و فرصتی ناب برای حضور گردشگران است تا هم با نحوه کشاورزی در منطقه آشنا شده و هم از این محصول به عنوان سوغات سفر بهره ببرند.

بنابراین پیشنهاد میشود جشنواره‌هایی با هدف گردشگری مزرعه در زمان برداشت محصول زعفران  را در برنامهریزی نمایند. همچنین براساس یافتههای این پژوهش برگزاری تورها و جشنوارههای گردشگری زعفران میتواند تاثیر قابل توجهی در افزایش تبلیغات و اطلاع رسانی، توسعه مناطق روستایی و کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها داشته باشد.

سرمایه‌گذاری در گردشگری زعفران

سرمایه گذاری در زیرساختها، ایجاد اقامتگاه برای گردشگران، سرمایه گذاری در تورها، روستاهای زعفرانخیز، توسط دولت و جذب سرمایهگذار خارجی تاثیر قابل توجهی در توسعه جایگاه گردشگری زعفران در خراسان بزرگ ایفا میکند.

همچنین براساس یافتههای این پژوهش سرمایه‌گذاری در گردشگری زعفران میتواند تاثیر قابل توجهی در افزایش تبلیغات و اطلاع رسانی، توسعه مناطق روستایی و کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها داشته باشد.

نتیجه گیری

گردشگری و سفر قلب تپنده اقتصاد جهان است که اگر از کار بیفتند، اقتصاد جهان نیز فرومی‌پاشد. گردشگری به همین یک دلیل ساده در صدر بخش‌های مهم اقتصاد و امنیت جهان قرار گرفته و از حدود یک دهه پیش هم عملکردی بهتر از دیگر بخش‌ها داشته است. این نکته‌ای است که همه ساله در گزارش‌های شورای جهانی سفر و گردشگری یا سازمان جهانی گردشگری انعکاس می‌یابد. اثرات اقتصادی فعالیت‌های گردشگری بسیار زیاد است. میلیون‌ها انسان در حوزه گردشگری فعالیت دارند و بسیاری از کشورها حیات‌شان به گردشگری وابسته است.به طوری که همین حالا حدود ۱۰ درصد ازGDP  تولید ناخالص داخلی جهان به صنعت گردشگری اختصاص یافته و ۱۰ درصد شاغلان جهان نیز در یکی از حوزه‌‌های مشاغل گردشگری مشغول به کارند. کشور ایران با داشتن جذابیتهای تاریخی، فرهنگی و اکوتوریسمی قابل توجه میتواند سهم بسیار زیادی در این بخش ایفا نماید. در این میان گونه تازه‌ای از گردشگری کشاورزی به نام «گردشگری زعفران» در شهرهای زعفران‌خیز استان خراسان مانند تربت حیدریه پدید آمده است. که نه تنها میتواند اقتصاد خراسان بزرگ و مناطقی که در آنها زعفران کشت میشود را تحت تاثیر قرار دهد بلکه میتواند نقش مهمی هم در اقتصاد کشور ایفا نماید.  بنابراین لازم است مورد توجه مسئولین امر در جهت افزایش گردشگر، جذب منابع ارزی  و بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق قرار گیرد. که: برگزاری تورها و جشنوارههای گردشگری زعفران، سرمایه‌گذاری در گردشگری زعفران که میتواند تاثیر بسزایی در تبلیغات و اطلاع رسانی، توسعه مناطق روستایی و مهاجرت روستاییان به شهرها داشتند  نقش راهبردی در این مورد را ایفا نمایند.

منابع و مآخذ

• ایزدی، علی. (۱۳۹۵). تحلیل فضایی تحولات ناشی از توسعه کشت زعفران مطالعه موردی: دهستان رشتخوار، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه زابل.
• ترک چورن، طاهره. (۱۳۹۳). تاثیر گردشگری کشاورزی بر اقتصاد محلی و کارآفرینی منطقه مورد مطالعه: دهستان کترا شهرستان تنکابن، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت جهانگردی، دانشگاه هنر اصفهان، اسفندماه
• شیرزادی لسکوکلایه، سمیه و جلالی، عباس. (۱۳۹۹). بررسی راهبردی پتانسیل های اگروتوریسم زعفران مطالعه موردی: شهر تربت حیدریه، نشریه پژوهش های زعفران، جلد۸، شماره۱، صص۹۸-۵۸٫
• کریمی، سعید. (۱۳۹۳). کارآفرینی گردشگری کشاورزی، راهبردی نوین برای توسعه روستایی، نشریه کارآفرینی در کشاورزی، شماره۴، صص۹۰- ۶۹٫
• گل محمدی، فرهود، معتمد، محمدکریم، و میری، فاطمه سادات. (۱۳۸۹). نگاهی بر اهمیت و کاربرد های گیاه دارویی زعفران و صادرات آن در خراسان جنوبی. همایش ملی گیاهان دارویی. https://sid.ir/paper/820728/fa
• Behdani, M.A., and Fallahi, H.R., 2015. Saffron: Technical Knowledge based on Research Approaches. University of Birjand Press, Birjand, Iran. 412 p. [in Persian].
• Esmaeilzadeh, H., , 2015. Choosing the optimal strategy for tourism development using SWOT strategic model (Case study: Maragheh) Environ. Plan. VIII(28), 172-149. [in Persian with English Summary].
• Gao, J., Barbieri, C., and Valdivia, C. (2013), “Agricultural landscape preferences: Implications for agritourism development”, Journal of Travel Research, Vol. 53, No. 3. PP: 366-379.
• Hinson, R. E. Abdul-Hamid, I. K. & Osabutey, E. L.C. (2017). Investigating market orientation and positioning in star-rated hotels in Ghana. International Journal of Contemporary Hospitality Management. 29 (10). Pp 2629-2646
• Madan, R. (2014), “Agri-tourism in peri-urban Mumbai and Pune: ecological citizenship and rural-urban linkages in the Global South”, A PhD thesis, Cardiff University.
• Mohd Said H. Chui Yee c. and Mei Fung.2 O. )2012(, “A swot analysis on agrotourism destination: A case on rural development in a small town Sekinchan2 Selangor2 Malaysia”, International Journal of Business and Management Studies2 Vol. 1, No. 2. PP: 29–۴۳
• Siddiqui, K. & Fahim, S. M. (2014). Repositioning of DAWNNEWS Channel to Mass Market. Review of Integrative Business & Economics Research. 3 (1), PP 190-199.
• Yeh, J. (2015), “Agritourism Guidebook: Hawai ‘i County”, Entrepreneur’s Toolbox2 ET-152 University of Hawai ‘i at Manoa2 PP: 1-65
• Zhang, Ch. Lin, Y. & Newman, D. (2015). Investigating the Effectiveness of Repositioning Strategies: The Customers’ Perspective. Journal of Travel & Tourism Marketing. 33 (9), pp 1-16.

پژوهشگر: محسن احتشام/دکتری مدیریت بازاریابی

علی حسینی گفت: با توجه به افزایش سطح زیرکشت زعفران در کل کشور، کاهش تولید در برخی مناطق تاثیر چندانی بر میزان کل تولید ندارد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی حسینی عضو شورای ملی زعفران گفت: گرچه برداشت زعفران از اواسط مهر آغاز شده است، اما هنوز به پیک برداشت نرسیده ایم.

به گفته او، با رسیدن به پیک برداشت زعفران از ۵ آبان به بعد می توان راجع به افزایش یا کاهش تولید اظهار نظر کرد.

حسینی ادامه داد: بررسی های میدانی از مزارع حاکی از آن است که تولید زعفران طبق اظهارات کشاورزان نسبت به سال قبل ۱۰ درصد بیشتر و برخی مناطق ناشی از تنش های گرما و سرما ۳۰ درصد کاهش یافته است که براین اساس پیش بینی می شود تولید با مدت مشابه سال قبل تغییری ندارد.

عضو شورای ملی زعفران افزود: با توجه به افزایش سطح زیرکشت زعفران در کل کشور، کاهش تولید در برخی مناطق تاثیر چندانی بر میزان کل تولید ندارد.

او گفت: تا زمان برداشت انبوه زعفران نمی توان حداقل و حداکثری را برای قیمت محصول در بازار اعلام کرد.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

غلامرضا میری گفت: بنابر آمار ۶ ماهه گمرک، صادرات زعفران نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۳ درصد رشد داشته است.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ غلامرضا میری از ثبات قیمت زعفران خبر داد و گفت:  نرخ کنونی هر کیلو زعفران دسته ۳۷ میلیون تومان، پوشال ۴۴ تا ۴۵ میلیون تومان، سرگل ۴۶ تا ۴۸ میلیون تومان و نگین ۴۷ تا ۵۲ میلیون تومان است.

به گفته او، برداشت زعفران از ۵ آبان ماه به اوج خود می رسد که در آن مقطع می توان راجع به افزایش یا کاهش تولید زعفران نظر داد.

میری ادامه داد: با توجه به آنکه گیاه زعفران زیرزمین است، لذا تازمانیکه از سطح مزارع جمع آوری نشود، نمی توان مقدار تولید را درصدی اعلام کرد.

نایب رئیس شورای ملی زعفران درباره آخرین وضعیت صادرات زعفران گفت: بنابر آمار ۶ ماهه گمرک، صادرات زعفران نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۳ درصد رشد داشته است، همچنین در شهریور نسبت به سال قبل ۸۵ درصد رشد داشته است.

او گفت: با رفع موانع صادراتی پیش بینی می شود که صادرات زعفران حداقل ۵۰ درصد افزایش یابد.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی گفت: ورود عمده زعفران به بازار رسمی و غیررسمی منجر به پایین آمدن قیمت زعفران و متضرر شدن کشاورزان می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، سلمان اسحاقی در تذکری شفاهی در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی بیان کرد: اقتصاد و معیشت صدها خانوار در خراسان به زعفران‌کاری باز می‌گردد. انتظار می‌رود وزیر جهاد کشاورزی به این موضوع توجه داشته باشند که ورود و عرضه زعفران به صورت عمده در بازار رسمی و غیررسمی خیانت به زعفران‌کاران است.

نماینده قائنات اظهار کرد: با واردات زعفران قیمت زعفران پایین می‌آید و زعفران‌کار متضرر می‌شود. به دولت و وزارت جهاد کشاورزی تذکر می‌دهم که ورود عمده زعفران در بازار رسمی و غیررسمی خیانتی به کشاورزان زعفران‌کار است.

سرویس خبری: مجلس و دولت

مدیرعامل بورس کالای ایران با بیان اینکه کشور ما در تولید زعفران دارای مزیتی ارزشمند است، گفت: برای پیشبرد اهداف داخلی و صادراتی در بازار زعفران و ایجاد نگاهی واحد و کارآمد در این صنعت، ضرورت شکل‌گیری کارگروه مشترکی میان فعالان صنعت زعفران و بورس کالای ایران احساس می شود.

به گزارش اگروفودنیوز از روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی؛ «سیدجواد جهرمی» در جلسه فوق‌العاده کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی که با محوریت «برنامه‌ریزی و هم‌افزایی انبارهای بورس زعفران» برگزار شد، اظهار داشت: رسالت ما در مجموعه «بورس کالا» خدمات‌رسانی به صنایع مختلف است تا در چارچوب قوانین موجود، جهت عرضه نظام‌مند، اقدام کنند. به همین استناد نیز، پیش از آنکه به دنبال انتفاع خود باشیم، در اندیشه سودآوری آن صنعت هستیم، چرا که در صورت توفیق هر کدام از بخش‌های اقتصادی فعال در بورس کالا، اثرات مثبت آن متوجه ما و کلیت اقتصاد نیز خواهد بود.

وی عرضه موفق یک محصول در بورس کالا را متاثر از سطح همکاری فعالان آن حوزه دانست و متذکر شد: در حال حاضر ۶۰۰ گروه کالایی در بورس کالا عرضه می‌شوند که زعفران یکی از این موارد به شمار می آید. به مثابه روند تولید در بخش کشاورزی که سیر «کاشت و داشت و برداشت» را باید طی کند؛ هر محصولی که ابتدا وارد بورس کالا می‌شود، به نوعی در فاز کاشت قرار دارد و پس از آن باید حفظ و نگهداری شود(و مرحله داشت را طی کند) تا نهایتا به سوددهی و فاز «برداشت» برسد. کالایی همچون «زعفران» با توجه به تجربه کوتاهی که از حضور در بورس کالا داشته، از مرحله کاشت عبور کرده و در فاز حفظ و تقویت قرار دارد و باید با حمایت و همگرایی فعالان این حوزه، حرکت سریع‌تری به سمت «برداشت» و بهره‌وری انجام دهد.

جهرمی با تاکید بر اینکه، اقدامات و تلاش‌های بسیاری برای بورسی شدن محصول زعفران انجام گرفته است، خاطرنشان کرد: پیشنهاد داریم تا با هدف تبیین اقدامات و پیگیری‌های انجام شده،  مستندی با موضوع سیر ورود زعفران به بورس و حتی وضعیت آن پیش از این اقدام، تهیه شود. این اقدام، یک تصویر شفاف‌تر نسبت به تلاش‌های انجام گرفته و اثرات آن، ایجاد می‌نماید.

وی به دغدغه‌هایی اشاره کرد که پیرامون رعایت استاندارهای بورس کالا از سوی زنجیره تامین زعفران مطرح می‌شود و افزود: در بازدیدهایی که از انبارهای زعفران داشتیم و همچنین براساس مذاکرات و گفتگوهایی که با فعالان این حوزه انجام گرفت، به این اطمینان رسیدیم که استانداردها در این بخش رعایت می‌شود و این محصول که حدود ۷ سال است وارد بورس کالا شده، باید مورد حمایت جدی قرار بگیرد تا بتواند از ظرفیت بورس کالا برای ساماندهی بازار خود، بهره‌مند شود.

به گفته جهرمی، یکی از مزیت‌های صنعت «زعفران» حضور پُرقدرت بخش خصوصی توانمند در این حوزه است که این موضوع، هماهنگی و همگرایی میان ارکان فعال در زنجیره ارزش آن را تسهیل می‌کند.

وی در ادامه از ضرورت شکل‌گیری کارگروه مشترکی میان فعالان صنعت زعفران و بورس کالای ایران سخن گفت و بیان کرد: در کارگروه مذکور باید جلسات منظمی پیرامون بررسی روند بازار این محصول برگزار شود و در آن اقدامات و تصمیمات لازم اخذ گردد تا هدفی که از عرضه زعفران در بورس کالا در حوزه داخلی و صادراتی دنبال می‌شده به مدد این پیگیری‌ها و اقدامات محقق گردد.

مدیرعامل بورس کالای ایران نسبت به فراهم کردن مقدمات ایجاد این کارگروه اعلام آمادگی و خاطر نشان کرد: با این وجود بسیار مهم است هر تصمیمی که در این کارگروه مشترک اخذ می‌شود، یک تصمیم جمعی باشد. اگر پذیرفتیم که اقدامی براساس منافع بازار شکل بگیرد، تمامی فعالان حوزه زعفران در این رابطه همراهی لازم را داشته باشند و ما نیز در مجموعه بورس کالا از آن حمایت لازم را به عمل خواهیم آورد.

*تاکید بر توسعه همکاری و هم‌افزایی میان ارکان زنجیره تامین زعفران

«فرهاد سحرخیز»، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این جلسه با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در راستای توسعه همکاری و هم‌افزایی میان ارکان زنجیره تامین زعفران در راستای حضور موثر این بخش در بورس کالا، اظهار داشت: پیوندی که میان محصول زعفران با بازار سرمایه شکل گرفته، این امید را ایجاد کرد تا مقوله عرضه این کالا، از رویکردهای سنتی به روش‌های نوین تغییر جهت پیدا کند و ساماندهی موثری در بازار زعفران به مدد این موضوع انجام بگیرد.

وی با بیان اینکه امروز مالکان و دارندگان انبارهای زعفران به دنبال شفافیت در این حوزه هستند، تاکید کرد: از آنجایی ورود به بازار سرمایه اقدامی جدید در صنعت زعفران به شمار می‌آید، لذا طی سال‌های گذشته در مقاطعی شاهد بروز خطاهایی از سوی ذی‌نفعان و بازیگران این بازار بوده‌ایم که به لطف تعامل سازنده با بورس کالا و آموزش و آشنایی بیشتر بازیگران بازار سرمایه، امروز این مسائل تا حد بسیار زیادی کاهش یافته و موضوع حضور زعفران در بازار سرمایه آماده جهش به گام بعدی و حمایت هرچه بیشتر از همه ارکان زنجیره ارزش زعفران به‌ویژه کشاورزان است. در حال حاضر فعالان حوزه زعفران خواهان همکاری هرچه بیشتر با بورس کالا به منظور اصلاح نقایص گذشته و همچنین فعالیت و شفافیت هرچه بیشتر در این عرصه هستند.

سحرخیز با ذکر این توضیح که امروز بازار زعفران به دو بخش «زعفران بورسی» و «زعفران غیر بورسی» تقسیم شده، توضیح داد: فعلا بخشی از روند تعیین قیمت زعفران در بورس کالا انجام می‌گیرد و چنانچه حضور این محصول در این بورس افزایش یابد، عملیات کشف قیمت نیز شفاف‌تر شده و توامان روند جذب سرمایه از طریق این بازار و ورود به بحث روش‌های نوین تامین مالی تسریع می‎شود.

وی شکل‌گیری ارتباط میان زنجیره تامین زعفران با بورس کالا را اتفاقی مبارک برشمرد و یادآور شد: بر این اساس در گام بعدی نیازمند تعمیق معاملات زعفران در بورس کالا و هم‌گامی انبارهای زعفران با بخش صادرات این محصول هستیم. آماده‌ایم تا از تمام ظرفیت‌های بورس کالا جهت انتفاع حداکثری زنجیره تأمین زعفران بهره بگیریم و از این طریق، آینده‌ای روشن را رقم بزنیم.

رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آسیب‌شناسی‌های انجام شده در موضوع عرضه زعفران در بورس، بیان کرد: یکی از عواملی که باعث می‌شود تا استقبال کمتری برای تهیه زعفران صادراتی از انبارهای بورسی وجود داشته باشد، امکان خرید غیرنقدی این کالا، خارج از روند بورس است، در حالی‌که خرید از انبارهای بورسی حتما باید به صورت نقد انجام بگیرد. البته روش‌هایی همچون استفاده از اوراق گام در این خصوص پیشنهاد شده، اما کارآمدی لازم را نداشته است.

سحرخیز در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به لزوم همکاری و کار جمعی در جهت پیشبرد منافع مشترک زنجیره تامین زعفران، متذکر شد: در حال حاضر ۱۷ انبار بورسی زعفران فعال هستند که «هم‌نماد» شدن آن‌ها در بورس کالا می‌تواند ما را به یک کار جمعی نزدیک‌تر کرده و اثرات بهتری را برای این بخش رقم بزند.

وی همچنین تشکیل کارگروهی مشترک میان فعالان صنعت زعفران و بورس کالا را اقدامی ارزشمند با اثرات خوب توصیف کرد و ابراز امیدواری نمود: گام‌هایی که به مدد این همگرایی برداشته می‌شود، ظرفیت حضور زعفران ایران را در بازارهای صادراتی، به حداکثر خواهد رساند.

*لزوم حفظ کیفیت زعفران عرضه شده در بورس کالا، به عنوان یک مزیت صادراتی

«علی محمد شریعتی‌مقدم»، عضو هیات رئیسه شورای ملی زعفران نیز در ادامه این نشست، از مسائلی سخن گفت که این محصول مهم و مزیت‌دار ایران را در بازارهای جهانی با چالش مواجه می‌سازد و توضیح داد: امروزه رقبایی برای این محصول در سطح دنیا به وجود آمده‌اند که زعفران را با حجم بالا تولید کرده و به مدد یک برنامه‌ریزی دقیق به فروش می‌رسانند. با ادامه این شرایط بیم آن می‌رود که این محصول نیز به سرنوشت خاویار یا فرش ایرانی دچار شود و جایگاه کشورمان در بازار جهانی زعفران، از دست برود.

وی با اشاره به برنامه‌ریزی و اقدامات جدی کشورهایی همچون چین در حوزه تولید و ورود به بازار زعفران از یکسو و مشکلات داخلی موجود برای صنعتی که به این محصول وابسته است، گفت: در شرایطی که کشت زعفران در حدود ۳۰ کشور انجام می‌شود، به منظور حفظ و حتی گسترش جایگاه جهانی زعفران ایران، باید گام‌های موثری در جهت پایدارسازی کشت و تولید آن برداریم. ارتقای کیفیت و در عین حال حفظ شرایط رقابتی در کنار همگرایی فعالان این حوزه، اقتصاد زعفران را گسترش و سامان می‌دهد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی همچنین بر لزوم حفظ کیفیت زعفران عرضه شده در بورس کالا به عنوان یک مزیت رقابتی و صادراتی تأکید کرد و افزود: در مجموع باید سازوکارهایی برای ایجاد رینگ صادراتی زعفران در بورس کالا تعریف نماییم و این مهم تنها با همگرایی ارکان مختلف زنجیره تولید و صادرات و بخش تامین، میسر می‌گردد.

*ایجاد گروه تک نمادی زعفران در بورس، چگونه انجام خواهد شد؟

«محمد حسین رحمتی»، معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران نیز در بخش دیگری از این نشست به ارائه توضیحاتی در خصوص چگونگی ایجاد گروه تک‌نمادی برای یک کالا در بورس پرداخت و گفت: در این روش چند انبار مستقل وجود دارد، اما برای همه این انبارها یک نماد واحد به نام «زعفران» در بورس وجود خواهد داشت. هر انبار برند خود را دارد و ثبت می‌شود، اما همه معاملات بر روی یک نماد انجام می‌شود و بورس نظارت خود را بر روی معاملات انجام می‌دهد.

وی ادامه داد: از مزایای مهم این روش، امکان حضور انبارهای کوچک است. در واقع، تعدد نمادها چالش چگونگی قیمت‌گذاری و تعیین قیمت آتی را به وجود می‌آورد و با تک‌نماد شدن، این جنس مسائل حل و فصل می‌شود.

معاون بورس کالای ایران در خصوص چگونگی تحویل محصول به خریدار از میان انبارهای موجود، بیان کرد: بورس کالا با سازوکاری که دارد به صورت تصادفی انتخاب را انجام می‌دهد و این‌گونه تعیین می‌کند که محصول خریداری شده از کدام انبار تامین شده و به دست خریدار برسد.

وی همچنین از امکان ایجاد رینگ صادراتی برای محصول زعفران در بورس کالا خبر داد.

در ادامه این جلسه، جواد فلاح، مدیر بازارهای مالی بورس کالای ایران نیز توضیحاتی در خصوص ظرفیت اوراق گام در بورس کالا، ارائه نمود و آن را ظرفیتی برای جایگزینی خرید زعفران با پول نقد عنوان کرد.

*تک نمادی شدن؛ راهکاری برای افزایش اقبال به زعفران در بورس کالا

«اکبر میرزاپور»، مشاور کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در ادامه با اشاره به روند ورود زعفران به بورس کالا، اظهار داشت: در گذشته در حوزه زعفران با یک بازار سنتی مواجه بودیم که مدیریت آن به دشواری انجام می‌گرفت اما با ظرفیتی که بورس کالا ایجاد کرده، تحولات ارزشمندی در موضوع زعفران رقم خواهد خورد.

وی ادامه داد: در حال حاضر بورس کالا یکی از کانال‌های قیمت‌دهی و جهت‌دهی به بازار زعفران است و امیدواریم در آینده با توسعه این صنعت، شاهد عرضه این محصول در بورس‌های بین المللی باشیم.

میرزاپور استانداردسازی کیفی و توامان استانداردسازی نگهداری کالا را دو اتفاقی برشمرد که با استقرار انبارهای بورسی و توسعه آن‌ها محقق شده و تاکید کرد: عمق بازار زعفران در بورس کالا موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود. در حال حاضر ۱۷ نماد زعفرانی در بورس کالا وجود دارد که اقبال عمومی به برخی نمادها کمتر است و یکی از راهکارها به منظور افزایش اقبال به زعفران در بورس کالا این است که به سمت ایجاد یک نماد معاملاتی(حفظ استقلال انبارها) برویم.

*لزوم جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه زعفران

«احسان مصطفوی»، ‎رئیس هیات مدیره شرکت زعفران مصطفوی، نیز در این جمع با بیان اینکه در موضوع تجمیع اسامی برندها با حفظ استقلال انبارها تابع نظر جمع هستیم، متذکر شد: در این میان پرسشی که مطرح می‌شود این است که چه کسی این زعفران را خریداری خواهد کرد، چراکه پیش از این صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه ورود کردند اما عملکردهای موجود، نارضایتی آن‌ها را موجب شد.

وی ادامه داد: پیشنهاد ما استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش است. با توجه به اینکه در حال حاضر شرایط جذب سرمایه‌گذار خارجی فراهم نیست، با رایزنی‌های انجام شده می‌توانیم این سرمایه‌ را از طریق مناطق آزاد و توسط ایرانیان خارج از کشور جذب کنیم.

«عبداللهی»، مدیرعامل شرکت بازرگانی زعفران اسفدان نیز فعالیت زنجیره تامین زعفران به صورت یک نماد مشترک را پیشنهاد مناسبی برشمرد و عنوان کرد: در صورتی که صادرات زعفران بتواند از طریق انبارهای بورسی انجام شود، دستاورد ارزشمندی برای این بخش حاصل می‌آید.

* باید از تمامی ابزارهای موجود برای تقویت جایگاه و بازار زعفران ایران بهره بگیریم

«پیام عسگری»، مدیرعامل شرکت زعفران وحدت خراسان در این جمع براهمیت همگرایی تاکید کرد و گفت: ظرفیت بورس کالا باید برای محصول زعفران فعال بماند و اگر افرادی مرتکب خطای سهوی یا عمدی شده اند، نباید تمامی فعالان این حوزه، بهای آن را بپردازند. باید از هر ابزار موجود برای تقویت جایگاه و بازار زعفران ایران بهره بگیریم و مسئولان بورس کالا نیز در این رابطه با ما همراهی لازم را داشته باشند.

«محمد رمضان‌زاده»، مدیرعامل شرکت زرین زعفران مشرق زمین نیز به سیر توسعه حضور زعفران در بورس کالا و توفیقات حاصل از آن پرداخت و بیان کرد: ما به عنوان نخستین شرکت بورسی زعفران فعالیت در بورس را به کشاورزان در روستاها آموزش دادیم و ۱۰ هزار کد بورسی برای کشاورزان ایجاد کردیم و امروز کشاورز از خانه‌اش می‌تواند زعفران خود را برای ۶ ماه آینده بفروشد.

گفتنی است در ادامه این جلسه جمعی از فعالان حوزه تامین زعفران، به بیان دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود در موضوع عرضه زعفران در بورس کالا و انجام این عمیات در چهارچوب تک‌نمادی شدن پرداختند.

سعید پورآبادی از انجام هماهنگی برای صادرات زعفران این استان به دو کشور چین و برزیل خبر داد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از ایسنا؛ سعید پورآبادی با اشاره به درخواست یکی از فعالان حوزه زعفران در ارتباط با اینکه آمادگی صادرات ۳ تن زعفران را از فاروج دارد، اظهار کرد: برای پیدا کردن بازار این محصول پیگیری هایی از وزارت امور خارجه انجام شد.

وی گفت: با پیگیری های انجام شده از سوی مسئولان، مقرر شد تا آنالیز زعفران های اعلام شده از سوی شرکت مذکور به دو کشور چین و بزریل ارسال شود تا در صورت توافق با کشورهای مذکور، محموله صادر شود.

پورآبادی افزود: آنالیز زعفران ها به هر دو کشور ارسال شده و منتظر پاسخ هر دو کشور برای ارسال بار هستیم.

وی با اشاره به اینکه خراسان شمالی سومین استان تولید کننده زعفران در کشور است، ادامه داد: یکی از مواردی که موجب می شود صادرات این محصول افزایش یابد، فرآوری زعفران است که سبب می شود تا ارزش افزوده آن افزایش یابد.

بر اساس این گزارش؛ خراسان شمالی و شهرستان فاروج سومین تولید کننده زعفران در کشور محسوب می شود؛ سطح زیر کشت مزارع زعفران در فاروج ۳ هزار هکتار است که حدود ۲۲ تن محصول از مزارع آن برداشت می شود.

البته طی امسال سازمان تعاون روستایی به منظور حمایت از زعفران کاران، اقدام به خرید توافقی زعفران کرد که در حال حاضر قرارداد خرید توافقی یک تن و ۱۵۰ کیلوگرم زعفران با زعفران کاران استان نهایی شده است.

در مجموع، ۲ تن و ۴۰۰ کیلوگرم زعفران از کشاورزان خریداری شده که استان منتظر پاسخ نتایج آزمایشگاهی است. البته ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم از زعفران ها نیز بنا به درخواست خود کشاورزان به آنها برگردانده شده است.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: ایسنا

غلامرضا میری گفت: برآوردها حاکی از آن است که با رفع موانع صادراتی، میزان صادرات تا پایان سال به ۲۶۳ تن برسد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ غلامرضا میری از رشد ۵ تا ۱۰ درصدی قیمت زعفران در بازار خبر داد و گفت: نرخ کنونی هرکیلو زعفران دسته ۲۷ میلیون تومان، زعفران سرگل ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان، زعفران پوشال ۳۲ تا ۳۳ میلیون تومان و زعفران نگین ۳۲ تا ۳۶ میلیون تومان است.

او قیمت زعفران را تابع عرضه و تقاضا دانست و گفت: با توجه به مدیریت بازار زعفران توسط کشاورزان و محدودیت عرضه، قیمت زعفران دچار نوسان شده است.

میری با بیان اینکه صادرات کماکان در حال انجام است، گفت: بنابر آمار کاهش صادرات زعفران نسبت به سال قبل به ۴۰ درصد هم رسیده بود که تا حدودی این‌موضوع جبران شد و اکنون این‌کاهش به مرز ۱۷ درصد رسیده است و همواره پیش بینی می شود که با رفع موانع صادراتی، این کاهش صادرات در بهمن و اسفند جبران شود.

نایب رئیس شورای ملی زعفران ادامه داد: برآوردها حاکی از آن است که با رفع موانع صادراتی، میزان صادرات به مشابه سال قبل معادل ۲۶۳ تن برسد، چنانچه این موانع رفع نشود، کاهش صادرات خواهیم داشت. اما درصدی نمی توان اعلام کرد.

او می‌گوید: با توجه به اختلاف سامانه ارز نیما با بازار آزاد برای رفع موانع صادراتی پیشنهاداتی مبنی بر تسهیل روان سازی دولت برای صادرات زعفران داده ایم، هرچند صادرکننده باید ارز را وارد کشور کند. همچنین پیشنهاد دوم ما آن است که برای هرکیلو زعفران صادراتی، درصدی تعیین شود.

میری گفت: اگر مسئولان وزارت جهاد پیشنهادات ما را اجرا کنند، دیگر شاهد قاچاق زعفران نخواهیم بود چرا که هم اکنون میزان کسری صادرات از طریق قاچاقچیان خارج می شود.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

عضو شورای ملی زعفران گفت: بنابر آمار ۸۰ درصد زعفران تولیدی صادراتی و ۲۰ درصد مصرف داخل است.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی حسینی گفت:گرچه تولید زعفران نسبت به سال قبل افزایش یافته است، اما درصدی را تا پایان فصل برداشت نمی توان اعلام کرد.

او بازار زعفران را تابع عرضه و تقاضا دانست و گفت: با توجه به آنکه ۸۰ درصد محصول زعفران صادراتی و ۲۰ درصد داخلی است، اما همانند سال های گذشته تقاضا از سوی خریداران‌ خارجی در بازار نیست. 

حسینی ادامه داد: بعد از پایان فصل برداشت پیش بینی‌می شود که با گسترش بازاریابی و رفع موانع صادراتی پیش روی صادرکننده، صادرات رونق یابد.

عضو شورای ملی زعفران قیمت خرید توافقی هر کیلو زعفران دسته را ۲۵ میلیون تومان و زعفران سوپر‌نگین  ۴۱ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: برآوردها حاکی از آن است که حدود ۲۰ تن زعفران از کشاورزان خرید توافقی شده باشد، هرچند آمار دقیق سازمان تعاون روستایی باید اعلام کند.

حسینی گفت: با توجه به آنکه بخشی از زعفران در دست دلالان و بخشی هم هنوزبرداشت نشده است، از این رو تا پایان فصل برداشت باید منتظر ماند تا بازار به ثبات برسد. اما آنچه مسلم است قیمت کنونی زعفران در بازار کمتر از نرخ خرید توافقی است.

سرویس خبری: صنعت غذا

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

مدیر جهادکشاورزی شهرستان فامنین از تداوم برداشت زعفران در شهرستان خبر داد.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به نقل از روابط عمومی جهادکشاورزی استان همدان، منصور خزایی با بیان اینکه در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی، برداشت زعفران تا نیمه آذرماه در شهرستان ادامه خواهد داشت، افزود: در حدود ۱۴ هکتار از اراضی شهرستان طی سال های اخیر به کشت زعفران اختصاص یافته است که میزان تولید سال‌جاری شهرستان در حدود ۴۰ کیلوگرم برآورد می‌شود.

وی تصریح کرد: با توجه به کم آب‌بر بودن زعفران، کشت این محصول می‌تواند جایگاه مهمی در تغییر الگوی کشت شهرستان داشته باشد، بخش اصلی نیاز آبی زعفران در پاییز و زمستان و از طریق نزولات جوی تأمین می‌شود و می‌تواند جایگاه مهمی در الگوی کشت متناسب با کم آبی داشته باشد.

خزایی با بیان اینکه بخشی از سطح کشت این محصول در شهرستان به زنان روستایی تعلق دارد، یادآور شد: زنان روستایی در سطوح اندک و در منازل مشغول به پرورش این گیاه هستند و علاوه بر تأمین نیاز خانواده با فروش بخشی از تولید خود سهمی در افزایش درآمد خانوار دارند.

وی با اشاره به اینکه با توجه به پرهزینه و زمان‌بر بودن کشت سنتی زعفران، کشت نیمه مکانیزه و مکانیزه این محصول علاوه بر سهولت در انجام عملیات کشاورزی موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها می‌شود، بیان کرد: امیدواریم با افزایش سطح زیرکشت زعفران در شهرستان روند بسته‌بندی محصول از حالت سنتی خارج شود و کشاورزان به بازارهای فروش این محصول دسترسی آسان‌تری پیدا کنند.

سرویس خبری: استان ها