اصلاح و بهبود زیرساخت ها، خرید تضمینی و سیاست صادرات سیب در ازای واردات موز از راهکارهای دولت برای حمایت از تولید داخلی و کاهش ضرر تولیدکنندگان و باغداران است.
جمهوری اسلامی ایران در تولید محصولات باغی دارای مزیت نسبی است و صادرات آن ارزآوری خوبی برای کشور به همراه دارد.
افزایش یا کاهش تولید در بازار این محصولات اثر گذار است؛ به طوری که هر سال که یک محصول باغی زیاد تولید می شود قیمت آن به دلیل فراوانی، کاهش چشمگیری پیدا می کند.
برای حمایت از کشاورزان و تولید داخلی هر زمان محصولی روی دست تولیدکنندگان باقی می ماند یا با قیمتی کمتر از قیمت تمام شده توسط دلالان و واسطه گران خریداری می شود، دولت می کوشد با اتخاذ سیاست های نظارتی قیمت خرید تضمینی تلاش می کند تولید کنندگان داخلی را مورد حمایت قرار دهد.
این روزها تصاویری از انباشت سیب درختی روی زمین در استان های آذربایجان غربی و شرقی منتشر شده که نشان از باقی ماندن این تولیدات روی دست باغداران است.
** جایگاه جهانی ایران
طبق آمارها سالیانه در دنیا ۸۴ میلیون تن سیب درختی در پنج میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار تولید می شود که ایران از لحاظ تولید رتبه سوم و از لحاظ صادرات رتبه هشتم را به خود اختصاص داده است.
براساس آمارهای سال ۲۰۱۵ میلادی اتحادیه اروپا، آمریکا، چین، شیلی، بلاروس، آفریقای جنوبی، نیوزیلند و ایران به ترتیب بزرگ ترین صادرکنندگان سیب درختی بودند.
همچنین در سال ۲۰۱۴ میلادی طبق آمار سازمان جهانی خوار و بار ملل متحد (فائو)، چین، آمریکا، ایران، هلند و هند به ترتیب رتبه های اول تا پنجم را در تولید سیب درختی دنیا به خود اختصاص داده بودند.
** وضع تولید
پارسال نزدیک سه میلیون و ۴۰۰ هزار تن سیب در کشور تولید شد که با سیاست تهاتر کالا به کالا یعنی به ازای صادرات هر ۱٫۵ کیلوگرم سیب واردات یک کیلوگرم موز انجام شد.
این سیاست با هدف بهبود صادرات و حمایت از تولید داخلی اتخاذ شده بود.
امسال مسئولان بخش باغبانی تولید سه میلیون و ۷۰۰ هزار تن سیب درختی را پیش بینی کرده بودند که این حجم تولید بخشی به مصرف داخلی و کارخانجات آبیموه گیری و کنستانتره و بخشی باید به کشورهای متقاضی صادر شود.
البته به نظر می رسد دلالان به دنبال خرید سیب درختی صنعتی درجه سه برای کارخانه های صنعتی آبمیوه گیری با قیمت هایی کمتر از قیمت تمام شده اند و تولیدکنندگان نیز از فروش محصول با این شرایط، امتناع می کنند.
** گلایه تولیدکنندگان از دلالان و نبود صنایع تبدیلی
به گفته یکی از تولیدکنندگان سیب درختی در آذربایجان شرقی، امسال یکی از سال های پربار در تولید سیب درختی است اما محصول با وجود عطر و طعم خاص و بی نظیر روی دست تولیدکنندگان باقی مانده است.
«محمد علیزاده» دلیل این امر را عرضه بالای محصول، نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و بازار فروش نامناسب دانست و افزود: برخی دلالان به دنبال مفت خریدن محصولند.
یکی از تولیدکنندگان سیب در آذربایجان غربی نیز گفت: پارسال کارخانه های کنستانتره سیب درختی صنعتی را با کمترین قیمت یعنی هرکیلوگرم ۶۰ تا ۷۰ تومان از ما خریدند.
«حسین مردادی» یکی از مشکلات را نداشتن انبار و سردخانه های نگهداری دانست و افزود: تولیدکنندگان چاره ای جز عرضه ارزان میوه ندارند؛ بنابراین دلالان این محصولات را با کمترین قیمت خریداری می کنند.
** وضع بازار مصرف
قیمت گذاری میوه در بازار مصرف به طور معمول صورت می گیرد اما گاهی مصرف کنندگان نمی توانند تشخیص دهند هزینه ای که می پردازند برای خرید میوه درجه یک است یا نه.
«مونا معینی» خانم خانه داری که خرید هفتگی میوه را بر عهده دارد، از همین مساله شکایت داشت.
وی گفت: هر میزان میوه تولید شود چه افزایش داشته باشد و چه کاهش، باز میوه درجه یک و دو در بازار با قیمت های بالا عرضه می شود و مصرف کننده نهایی میوه ای را به گران ترین قیمت از دلالان و خرده فروشی ها می خرد که باغدار با کمترین قیمت به فروش می رساند.
وی از دولت خواست با نظارت بیشتر بر بازار میوه علاوه بر حمایت از کشاورزان و باغداران از مصرف کنندگان نیز حمایت کند.
این خانم پرسید: وقتی سیب روی دست تولیدکننده داخلی مانده است چرا باید برای هر کیلوگرم سیب درختی را ۵۰هزار تا ۷۰ هزار ریال پرداخت کنیم؟
** راه های حمایت دولت
در همین پیوند، سازمان تعاون روستایی برای حمایت از تولیدکنندگان تاکنون اقدام به خرید تضمینی بیش از ۳۶ هزارتن سیب درختی صنعتی با قیمت هر کیلوگرم ۲هزار و ۸۸۹ ریال (حدود ۲۸۸ تومان) کرده است.
مدیرکل دفتر میوه های سردسیری معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی با اعلام این مطلب، تاکید کرد این قیمت چند برابر قیمتی است که پارسال از تولیدکنندگان خریداری می شد.
«شکرالله حاجی وند» افزود: از ابتدای فصل برداشت تاکنون در ارومیه ۳۲ هزارتن سیب درختی صنعتی خریداری شده و اکنون به دیگر استان ها همچون کهگیلویه و بویراحمد، فارس و همدان تعمیم داده شده است.
به گفته وی، برداشت سیب درختی از شهریورماه هر سال آغاز می شود و تا پایان آبان ماه ادامه دارد؛ بنابراین بخش عمده صادرات سیب درختی ایران به کشورهای هدف در نیمه دوم سال صورت می گیرد.
وی یادآوری کرد دولت به دلیل مزیت نسبی محصولات باغی، برنامه ای برای خرید تضمینی این محصولات ندارد اما امسال به سبب افزایش تولید وارد عمل شده است.
حاجی وند گفت پارسال دولت در خرید تضمینی ورود نکرده بود.
به گفته وی، سیب های صنعتی خریداری شده توسط سازمان تعاون روستایی کشور در انبارها و سردخانه ها نگهداری و به کارخانه های صنعتی کنستانتره عرضه می شود.
مدیرکل دفتر میوه های سردسیری وزارت جهادکشاورزی اضافه کرد: طبق سیاست این وزارتخانه همانند پارسال تهاتر ۱٫۵ کیلوگرم صادرات سیب درختی به ازای واردات یک کیلوگرم موز برقرار است و مشکلی در این زمینه نداریم.
وی اعلام کرد: پارسال نزدیک به ۳۵۳ هزارتن سیب درختی به کشورهای هدف مانند عراق، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان و امارات صادر شد.
حاجیوند وضع کنونی انبارداری را برای محصولات باغی نامناسب دانست و افزود: برای حمایت از باغداران اصلاح و بهبود زیرساخت ها شامل برداشت محصول، سورتینگ و بسته بندی، سردخانه ها، انبارها، ماشین های حمل و نقل را در اولویت برنامه ها قرار دارد که این امر در توسعه صادرات موثر است.
