به گزارش خبرنگار ایسنا، در روزهای سخت تحریم‌های وضع شده از سوی اقتصاد دنیا علیه ایران و در راستای تحقق مفهوم «اقتصاد مقاومتی» در نزدیکی پایتخت ابر پروژه‌ای با زمینه‌های توسعه‌ای متنوع کلید خورد و مقدمات احداث پالایشگاهی با ورودی غلات، سال ۸۹ در دستور کار گروه صنعتی و پژوهشی زر قرار گرفت. در آذر ۱۳۹۴، اولین فاز این پالایشگاه با حضور معاون اول رییس‌جمهور به بهره‌برداری رسید. همچنین روز سه‌شنبه، ۱۲ بهمن ماه جاری همزمان با آغاز ایام الله دهه فجر انقلاب پالایشگاه غلات «زر» به عنوان بزرگترین پالایشگاه غلات خاورمیانه و اولین پالایشگاه غلات ایران و نیز سیلوهای ذخیره‌سازی غلات، تصفیه‌خانه صنعتی و پایانه ریلی این مجتمع با حضور دکتر حسن روحانی رییس جمهوری در استان البرز به بهره‌برداری رسید. در واقع باید خاطرنشان کرد که افتتاح این پالایشگاه دستاوردی مهم از محققان ایرانی است که می‏‌تواند با فرآوری روزانه هزاران تن غلات، خوراک اولیه صدها واحد صنعتی غذایی و دارویی کشور را پالایش و فراهم کند.

هزاران سال است که گونه‌های گوناگون غلات چون گندم، جو، برنج، چاودار، ذرت و ارزن در تأمین غذای بشر نقش حیاتی ایفا می‌کنند؛ به گونه‌ای که باستان‌شناسان توانسته‌اند از ویرانه‌های قدیمی مراکز سکونت انسان، دلایلی به دست آورند که نشان می‌دهد غلات در تمدن‌های اولیه بشری کشت می‌شده است. بین‌النهرین امروزه بخش‌هایی از ترکیه، عراق، سوریه و ایران را تشکیل می‌دهد و شواهد به دست آمده نشان می‌دهد که در ۱۶ هزار تا ۱۰ هزار سال قبل از میلاد، انسان ما قبل تاریخ در این ناحیه گندم کشت می‌کرده است.

غلات منبع انرژی برای انسان هستند و در کشورهای در حال توسعه این دسته مواد تمام رژیم غذایی را در بر می‌گیرند؛ چراکه غلات حاوی مقادیر زیادی هیدرات کربن، پروتئین، چربی، مواد معدنی و انواع ویتامین‌ها هستند.

با توجه به نقش غلات در جیره غذایی، امروزه مهندسان ژنتیک سعی می‌کنند با اصلاح نباتات، غلاتی با پروتئین‌هایی که اسیدهای آمینه ضروری بیشتری داشته باشند، تولید کنند.

معمولا غلات برای استفاده به آرد تبدیل می‌شود که گندم یکی از این غلات است که بیشتر آرد آن برای تهیه نان، پاستا، دسر، پیراشکی و کلوچه استفاده می‌شود.

بر اساس گزارش خواروبار و کشاورزی (فائو) با وجود کاهش ۳.۵ درصدی تولید گندم در ایران، این کشور همچنان دوازدهمین تولیدکننده بزرگ گندم جهان به شمار می‌رود و تولید این محصول در ایران به ۱۴ میلیون تن رسیده است.

براساس برآورد فائو، اتحادیه اروپا با تولید ۱۴۳.۷ میلیون تن گندم رتبه نخست جهان را به خود اختصاص داده و چین با ۱۲۲ میلیون تن و هند با ۹۶ میلیون تن به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

آمریکا با تولید ۵۷ میلیون تن گندم در رتبه چهارم جهان و روسیه، کانادا، پاکستان، استرالیا، ترکیه، اوکراین و قزاقستان نیز به ترتیب در رتبه‌های پنجم تا یازدهم این رتبه‌بندی قرار دارند.

با توجه به وضعیت تولید مازاد بر نیاز غلات، کشورها همواره نیاز به انبارداری و فرآوری این محصولات استراتژی دارند؛ از این رو پالایشگاه غلات بهترین راهکار برای این امر به شمار می‌رود.

پالایشگاه غلات در واقع به عنوان بنادر خشک در نگهداری و فرآوری این محصولات نقش‌آفرینی می‌کنند؛ چراکه این مراکز با استقرار در تقاطع ترانزیتی درون کشوری و دسترسی آسان به شبکه ریلی سراسری می‌توانند با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، قدرت رقابتی ایران را در بازارهای بین‌المللی افزایش دهند.

پالایشگاه‌های غلات همچنین می‌توانند با فرآوری غلات، از این گونه‌های گیاهی محصولاتی با ارزش افزوده بالا تولید کنند، به گونه‌ای که محققان کشور با طراحی و ساخت بزرگترین پالایشگاه غلات خاورمیانه توانستند علاوه بر ساخت شیرین‌کننده‌های طبیعی، مکمل‌های غذایی دام و انسان را به تولید برسانند.

آغاز فعالیت رسمی پالایشگاه غلات

این دستاورد با سفر رییس جمهور به استان البرز مورد بازدید قرار گرفت، ضمن آنکه با حضور رئیس جمهور در مجتمع فرآوری عمیق غلات، کلنگ آغاز عملیات اجرایی طرح زرکام (تولید بیسکوئیت، کلوچه، شیرینی‌های غیرآردی و شکلات) بر زمین زده شد.

این پالایشگاه می‏‌تواند با فرآوری روزانه هزاران تن غلات، خوراک اولیه ده‏‌ها واحد صنعتی زیردستی کنونی و آینده خود و نیز صدها واحد صنعت غذایی و دارویی کشور را پالایش کند و فراهم آورد.

این پالایشگاه مجهز به مخازن (سیلوهای) نگهداری غلات در محل کارخانه به ظرفیت یک میلیون تن و مخازن اختصاصی در بنادر امیرآباد، نوشهر و انزلی در شمال و بندر امام خمینی (ره) در جنوب کشور است.

نخستین خروجی این کارخانه، شیرین‌کننده‌های طبیعی حاصل از ذرت همچون انواع شربت ذرت غنی از فروکتوز، انواع شربت گلوکز و انواع نشاسته است.

هزینه نگهداری و انبار پایین و عدم اتلاف محصول طی دوره نگهداری، اقتصادی و مقرون به صرفه بودن در مقایسه با شکر و مشتقات ساکارز، استفاده موثر از زمان، نیروی کار و انرژی به ‏دلیل حذف مراحل تصفیه و پخت شکر، داشتن خلوص بسیار بالا در مقایسه با سایر قندها، عدم آلودگی میکروبی و توزیع استریل (اسپتیک) آن و عدم واکنش‏ اینورسیون و پایداری بیشتر محصول طی انبارداری از مزایای عمومی و اقتصادی تولیدات پالایشگاه غلات است.

خدمات پالایشگاه

محصول اصلی پالایشگاه غلات تولید قندهای مایع بر اساس گلوکز و فروکتوز است که از نشاسته ذرت استحصال می‌شوند. نشاسته ذرت بعد از جداسازی طی فرآیندی در آسیاب مرطوب به روش‌های آنزیمی به شربت «گلوکز» و «فروکتوز» تبدیل می‌شوند و به عنوان شیرین‌کننده ساکاروز در اختیار صنایع مختلف دارویی و غذایی قرار می‌گیرند.

شربت گلوکز تولیدشده در این پالایشگاه محلول قندی غلیظ و به عنوان یکی از بهترین جایگزین‌های شکر است؛ چراکه میزان شیرینی آن معادل ۷ درصد شکر برآورد شده است.

تولید شربت فروکتوز از دیگر محصولات این پالایشگاه است. از تبدیل بخشی از گلوکز به فروکتوز طی عبور از ستون‌های آنزیمی گلوکز ایزومر از شربت گلوکز به دست می‌آید و این شربت مایعی بی‌رنگ، شفاف و فاقد طعم مزاحم و ارزان‌تر از شکر است و در صنایع غذایی کاربرد دارد.

پروتئین گلوتن دامی (زئین) از دیگر مواد تهیه‌شده از ذرت در این پالایشگاه است که پس از جدا کردن نشاسته و سایر اجزا از ذرت، پروتئین آبگیری شده‌ای به نام گلوتن در قالب پودر به دست می‌آید که این پودر حاوی ۶۰ درصد پروتئین است و به عنوان خوراک اصلی گاوهای شیری استفاده می‌شود.

۷۰ درصد جوانه ذرت حاوی روغن است؛ از این رو جوانه ذرت منبع غنی برای استخراج روغن است که پس از استحصال در اختیار صنایع روغن‌کشی قرار می‌گیرد.

ظرفیت روزانه پالایشگاه غلات در تولید قندهای مایع، ۴۰۰ تن است و تاکنون محققان آن توانسته‌اند نیازهای داخلی را برطرف کنند.