موفقیت راهکار استفاده از گله‌های دام برای جلوگیری از آتش سوزی مراتع و مناطق جنگلی در نقاط مختلف جهان، تلاش برای احیاء دامداری سنتی را مضاعف کرده است.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، به دنبال تجربه موفق چرای دام ها در مراتع برای جلوگیری از انباشت علوفه خشک در فرانسه، اسپانیا و ایتالیا و موثر بودن این راهکار در حفاظت از مناطق مستعد آتش سوزی در کالیفرنیای امریکا، احیاء دامداری سنتی و گله داری نه تنها به عنوان راهکاری برای مقابله با آتش سوزی، بلکه به عنوان فرصت اقتصادی سازگار با طبیعت در نقاط مختلف جهان مورد توجه قرار گرفته و در حال گسترش است.

استفاده از گله های بز و گوسفند برای جلوگیری از انباشت علوفه خشک به عنوان سوخت اصلی آتش سوزی ها، اگرچه در رسانه ها و شبکه های اجتماعی با عناوینی مانند خلاقیت شگفت انگیز و ابتکاری سبز مطرح می شود، اما دامداری سنتی و چرای دام در بسیاری از نقاط جهان، فعالیتی دیرین، روزمره و در هم تنیده با سبک زندگی و فرهنگ مردم، به ویژه عشایر به شمار می رود.

در جوامع عشایری، دامداری سنتی و چوپانی اگرچه با گسترش زندگی صنعتی و رویکرد ماشینی، نسبت به گذشته نحیف و محدودتر شده اما همچنان زنده و پویا با مقاومتی متکی به فرهنگی هزاران ساله، در برابر هجمه تمدن ماشینی سده ی اخیر ایستادگی کرده و تاکنون یکی از ماناترین تمدن های سازگار با طبیعیت را زنده نگه داشته است.

اکنون اغلب جوامع صنعتی با مشاهده کم نتیجه ماندن راهکارها و اقدامات پرهزینه مبتنی بر فناوری و ماشین آلات، به اجبار بازگشت به طبیعت و دستکم اتخاذ راهکارهای سازگار با طبیعت را در پیش گرفته اند و برای متوقف ساختن روش های کم اثر و اصلاح سیاست ها  تلاش می کنند.

استفاده از گله های بز و گوسفند برای پیشگیری از آتش سوزی در مراتع و مناطق جنگلی، علاوه بر پایدار و سازگار با طبیعت بودن، مقرون به صرفه و از نظر زیبایی نیز دلپذیر است و حتی قابلیت تبدیل شدن به جاذبه گردشگری را هم دارد.

غول فناوری دیجیتال جهان در پناه چوپانان

وقتی شرکت گوگل دو ماه قبل برای در امان نگه داشتن ساختمان های خود در سانتاکلارا قرارداد اجاره یک گله ۲۰۰ راسی بز را با یک دامداری محلی تمدید کرد، این خبر با عنوان ابتکار غول فناوری در رسانه های مختلف و به ویژه در شبکه های اجتماعی منتشر شد، اما واقعیت این بود که نه این اقدام برای گوگل تازگی داشت و نه ابتکاری رخ داده بود؛ چراکه گوگل سال های قبلتر نیز بهترین و موثرترین راه حفاظت از خود در برابر آتش سوزی های متعدد و مهیب کالیفرنیا را استفاده از گله های دام می دانست و تقریبا هر سال، چند صد راس بز را برای چرا در مجموعه گوگل پلکس در مانتین ویو به خدمت می گرفت.

بر اساس گزارش سایت خبری تحلیلی فست کمپانی، دانشکده مطالعات راهبردی دانشگاه ریچموند کالیفرنیا از نخستین مراکز علمی پژوهشی بود که در سال ۲۰۰۹ به این نتیجه رسید که چرای دام ها در مراتع و بوته زارها به مراتب بهتر و موثرتر از ماشین آلات چمن زنی یا علف کش های شیمیایی عمل می کند و از همین رو در نخستین اقدام یک گله ۱۴۵۰ راسی را از یک دامداری محلی اجاره و به زمین های اطراف دانشگاه منتقل کرد.

همچنین به گزارش روزنامه انگلیسی تلگراف، شرکت گوگل، نخستین غول فناوری فضای مجازی نبود که به فکر استفاده از گله های دام برای پیشگیری از آتش سوزی یا سرایت آتش افتاد و پیش از آن، در سال ۲۰۰۷ یاهو با بازگشت به دنیای واقعی و روش های سنتی، اقدام به کمک گرفتن از بزها کرده بود.

دفتر ملی بایگانی و مدارک امریکا نیز در پایگاه اطلاع رسانی آرشیو ملی اخبار، گله های بز را ابرقهرمانان نجات دهنده موزه ریگان معرفی کرد.

نجات کتابخانه رونالد ریگان از آتش سوزی در سال ۲۰۱۹
در سال ۲۰۱۹ که یکی از خسارت بار ترین سال های دهه اخیر امریکا از لحاظ آتش سوزی مراتع و مناطق جنگلی بود، کتابخانه و موزه ریگان در سیمی ولی کالیفرنیا به لطف چرای گله ای از بزها در مراتع اطراف، از سرایت آتش در امان ماند و ده ها خبر و گزارش درباره آن در رسانه ها منتشر شد.

قهرمانان ناشناخته ای که در گزارش های تلویزیونی شبکه های سی.ان.ان ، بی.بی.سی و فاکس نیوز معرفی شدند؛ حدود ۸۰۰ راس بز بودند که در ماه مه سال ۲۰۱۹ (اردیبهشت ۱۳۹۸) به بوته زارهای سیمی ولی آورده شدند و با کوتاه نگه داشتن علف‌ها و گیاهان خودرو منطقه، ماده اصلی سوختی را تا حد چشمگیری کاهش داده و در نتیجه، ضریب سرایت آتش به ساختمان موزه و کتابخانه ریگان را به صفر نزدیک کردند.

در اواسط بهار ۲۰۱۹، یعنی سالی که کالیفرنیا با آتش سوزی های متعدد روبرو بود، مسئولان موزه و کتابخانه ریگان از یک دامداری خصوصی خواستند که این گله ۸۰۵ راسی را در بوته زارهای بیش از ده هکتاری اطراف موزه مستقر کند و بزها با خوردن علوفه و بوته‌های مناطق تعیین شده، زمین حائلی میان مجموعه و بیشه‌زارها ایجاد کردند که خالی از ماده سوختنی بود و به این ترتیب با ایجاد یک فاصله فیزیکی مطمئن، احتمال سرایت آتش به محوطه به شدت کاهش یافت و دستکم، فاصله ای ایجاد شد که حتی در صورت طوفانی شدن آتش، سرایت شعله ها به محوطه آنچنان با تاخیر رخ دهد که آتش‌نشان‌های فرصت کافی برای رساندن خود به محل را داشته باشند.

باگسترش آتش‌سوزی‌های مهیب سال ۲۰۱۹ در شمال و جنوب کالیفرنیا، نتیجه این اقدام پیش‌گیرانه به شکل درخشانی مشخص شد و به گفته آتش نشانان، تنها عاملی که باعث شد این مجموعه تا زمان رسیدن تیم آتش نشانی سالم بماند، کاری بود که بزها کرده بودند.
آنچه بزها از میان برداشتند، یعنی علوفه های انباشته شده، باعث شد که آتش‌سوزی مهیب و مشهور “ایزی” نتواند به کتابخانه و موزه رونالد ریگان و اشیاء و اسنادی که در آنجا نگه‌داری می‌شود آسیب برساند و حتی محوطه چندین هزارمتری آن نیز که در بخشی از آن، هواپیمای ویژه حمل رئیس جمهور در زمان رونالد ریگان (ایر فورس وان) و بخشی از دیوار برلین نگه داری می‌شود، از آتش مصون ماند.

پس از این رخداد بزها تبدیل قهرمانان ناشناخته منطقه شدند و اسکات موریس، مالک بزها علاوه بر اینکه ۱۰۰۰ دلار برای هر جریب دریافت کرد، اعتبار و شهرتی همراه با مشتریان بیشتر به دست آورد.

گوگل؛ استاد فرصت طلبی و بهره برداری

در آن زمان مدیران موزه ریگان به همین میزان از بهره برداری از تعامل با دام های راضی بودند اما گوگل بعد از ۵ سال بکار گرفتن گله های دام، متوجه قابلیت ها و فواید مضاعف این راهکار شد و به بهترین شکل از آنها بهره برداری کرد.

دنیس کاوکیچ، کارشناس ارتباطات و مطالعات اقتصادی، در رسانه اجتماعی مدیوم نوشت: همانند سال های اخیر، امسال هم گوگل یک گله ۲۰۰ راسی بز را از شرکت کالیفرنیا گریزینگ اجاره و به گوگل پلکس منتقل کرده است تا آزادانه در مرتع و به ویژه دامنه‌های سنگلاخی  و صخره ای منطقه پرسه بزنند و چرا کنند.
این پژوهشگر علوم ارتباطات افزود: رویکرد گوگل اهداف متعددی را دنبال می کند:
کنترل پوشش گیاهی: بزها به طور موثر پوشش گیاهی را مدیریت می کنند و با جلوگیری از انباشت علوفه مخصوصا در تابستان داغ، خطر آتش سوزی را کاهش می دهند؛ آنهم در کالیفرنیایی که با آب و هوای داغ و خشک هر تابستان، آتش سوزی رخدادی بسیار محتمل به شمار می رود.

مزایای زیست محیطی: بر خلاف ماشین‌های چمن‌زنی و تجهیزات صنعتی دیگر، بزها به بنزین و دیگر سوخت ها نیاز ندارند و در نتیجه، همزمان با حذف هزینه های اضافی، انتشار کربن و آلاینده را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، چرای آنها به کود دهی و تقویت طبیعی خاک کمک می کند.
همچنین بر خلاف ماشین آلات و چمن زن ها که مقدار فراوانی علوفه چیده شده روی دست می گذارند که باید با صرف هزینه و ماشین آلات دیگر از منطقه خارج گردند، دام ها چیزی باقی نمی گذارند و در همان محل، علوفه مازاد را می خورند.
سودمندی دام ها برای طبعیت در مقایسه با علف کش ها و عوامل شیمیایی دیگر نیز نیاز به توضیح ندارد.

ارتقاء تنوع زیستی: بزها می‌توانند به مناطقی دسترسی پیدا کنند که دسترسی ماشین‌ها به آن‌ها دشوار و حتی غیرممکن است و در حالی که گیاهان مختلف را می‌خورند، تنوع اکوسیستم را ارتقا می‌دهند.

جذابیت بصری و اثار مثبت غیر مستقیم: حضور بزها در منطقه، جذابیت منحصر به فردی را ارائه می دهند و به عنوان موقعیتی سرگرم کننده و جذاب برای تردد کنندگان در منطقه به ویژه کارمندان جدا افتاده از طبیعت عمل می کنند. منظره بزهایی که در اطراف جاده ها یا دامنه ها و لابلای صخره ها و گاهی حتی در محوطه مجموعه در حال چرا هستند می‌تواند روحیه‌ افراد را تقویت کند و حس آرامش شبانی را به محیط پرجنب‌وجوش فناوری اضافه کند.
با تکیه بر این نتایج و تجربه های موفق است که گوگل اعلام کرده است تصمیم به استفاده از بز به جای روش‌های مرسوم مانند ماشین‌های چمن‌زنی یا علف‌کش‌ها برای جلوگیری از سرایت آتش سوزی مرتعی، بخشی از تعهد گوگل به پایداری و حفظ محیط زیست است.

سودمندی مضاعف بزها برای گوگل

مشخص است که گوگل با زیرکی و مقداری فرصت طلبی، توجه رسانه ها و کارشناسان مربوطه به بزها را موقعیتی برای افزایش محبوبیت خود دانسته و با معرفی خود به عنوان یک شرکت دوستدار طبیعت، از فواید غیرمستقیم این راهکار سازگار با طبیعت غافل نشده است.
بهره تبلیغاتی گوگل از این اقدام چنان بالاست که رسانه های بدون در نظر گرفتن سابقه هزاران ساله چرای دام ها و چوپانی و اجرای آن به حرفه ای ترین شکل در مناطق عشایری خاورمیانه، چرای گله ها در مرتع را ابتکار شگفت انگیز گوگل و چیزی بیش از یک تازگی عجیب و غریب معرفی می کنند.کاوکیچ در مقاله خود می نویسد:
“این اقدام نشان دهنده یک روند رو به رشد در جوامع صنعتی و پیشرفته برای اتخاذ شیوه های سبزتر است و گوگل با انتخاب بزها به جای ماشین های چمن زنی و علف کش، نمونه ای از یک روش کاهنده تهدیدات زیست محیطی از طریق راه حل های نوآورانه را ارائه کرده است!
در عصری که تغییرات اقلیمی و پایداری محیط‌زیست در خط مقدم نگرانی‌های جهانی قرار دارند، تصمیم Google و چرای دام ها برای مدیریت زمین، رویکردی تازه و تاثیرگذار است. این ابتکار نه تنها تعهد شرکت به محیط زیست را برجسته می کند، بلکه پتانسیل راه حل های خلاقانه و مبتنی بر طبیعت را در شیوه های تجاری مدرن نشان می دهد.”
بدون چرای دام ها گوگل می بایست میلیون ها دلار هزینه صرف می کرد تا رسانه ها چنین پیام تبلیغاتی را برایش کار کنند: ” دفعه بعد که به گوگل فکر می کنید، به یاد داشته باشید که روح نوآورانه آنها فراتر از فناوری، به قلمرو مدیریت زیست محیطی گسترش می یابد!. برنامه چرای بز در گوگل که ترکیب سنت با فناوری است، گواهی بر قدرت تفکر خارج از چارچوب است و ثابت می کند که گاهی اوقات بهترین راه حل ها ساده ترین و طبیعی ترین راه حل ها هستند.”

پایگاه اطلاع رسانی سیلیکون ولی نیز مدیران منطقه سانی ویل را به دلیل استفاده از راهکار چرای دام ها برای پیشگیری از آتش سوزی تحسین  و آنها را از پیشتازان ایجاد شهر سبز قلمداد کرده است.

بازگویی اقدام مجموعه هایی مانند گوگل، یاهو، دانشگاه ریچموند یا سیلیکون ولی بیشتر از آن که رپرتاژی رایگان برای غول های دنیای سرمایه داری باشد، تاکیدی بر اهمیت اصلاح روش ها و احیاء و تقویت دامداری سنتی است

تجربه گوگل یا موزه ریگان در امریکا و صدها رخداد مشابه در نقاط مختلف جهان، در بردارنده این نکته است که همه اقدامات و عملکردهای درخشان و سودمند الزاما نیازمند تامین بودجه یا فناوری و تجهیزات فضایی یا طرح های بلندمدت نیست و با شناخت فرصت ها،  مقداری شهامت، دست کشیدن از اشتباهات و اصلاح روش ها می توان راهکاری مفید و موثر اتخاذ کرد و دستکم خطر آتش سوزی را از مراتع و مناطق جنگلی دور کرد و همزمان، دامداری سنتی را با چندین فرصت شغلی همراه آن ارتقا داد./صداوسیما

سرویس خبری: بین الملل