خودکفایی در برخی محصولات تا ۱۰ سال آینده/ پیشنهاد اختصاص اعتبار مستقل به سند امنیت غذایی
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت: در افق ۱۴۱۱ یعنی ۱۰ سال دیگر در بسیاری از محصولات راهبردی یا در آستانه خودکفایی قرار خواهیم گرفت یا خودکفایی کامل به وجود می‌آید.
به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، مجتبی خیام نکویی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، با بیان اینکه رونمایی از سند امنیت ملی غذایی با ریاست قوه مقننه انجام شد، اظهار کرد: این سند ابعاد بسیار زیادی از لحاظ اجرایی بودن پیدا کرده است.
وی ادامه داد: تا سال ۱۹۸۶ وقتی صحبت از تامین امنیت غذایی می‌شد به این معنا بود کشوری بتواند غذاهای مورد نیاز مردمش را تامین کند و اینکه چه طور دسترسی داشته باشند و یا این غذا می‌تواند پروتئین‌های مورد نیاز بدنشان را تامین کند، مطرح نبود. ولی وقتی امروز صحبت از امنیت غذایی می‌کنیم یعنی این که از نظر فیزیکی و اقتصادی، مردم در طول شبانه روز به غذای کافی، حلال و مغذی برای یک زندگی فعال دسترسی داشته باشند و تحت یک رژیم غذایی نیازهای خودشان را تامین کنند. به همین جهت امروز امنیت غذایی ابعاد مختلفی دارد.
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اضافه کرد:یکی از ابعاد امنیت غذایی، فراهمی است. مقصود از فراهمی این است که کشورها بتوانند بر مبنای تولید داخلی یا تجارت یا از طریق کشت فراسرزمینی این غذا را برای مردمشان تامین کنند. بعد امنیت غذایی بُعد دسترسی است. یعنی از نظر اقتصادی مردم بتوانند به غذای کافی دسترسی داشته باشند و از نظر اقتصادی تامین کننده غذایشان باشد.
خیام نکویی تصریح کرد:یکی از ویژگی‌های این سند این است که کاملا شاخص‌های کمی دارد. اول این که این سند ۱۰ ساله است. بنابراین یک ریل گذاری برای اولین بار و ۴۴ سال بعد از پیروزی انقلاب در حوزه امنیت غذایی داریم. در حال حاضر تولیدات بخش کشاورزی، مجموعا ۱۲۵ میلیون تن است. بدو پیروزی انقلاب ۲۵ میلیون تن بود. ما در طول ۴۴سال ۱۰۰ میلیون تن افزایش تولید داشتیم. اما شرایط به گونه‌ای نیست که در حقیقت صد در صد نیازمان را تامین کنیم. حدود ۸۰ درصد ضریب خودکفایی داریم.
سالانه ۱۰ تا ۱۶ میلیارد دلار واردات داریم
معاون وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه سالیانه بین ۱۰ تا ۱۶ میلیارد دلار واردات داریم، گفت: یکی از نکاتی که در افق چشم انداز سند دیده شده این است که بدون تولیدات گلخانه‌ای ما در افق ۱۴۱۱ میزان تولیدمان از حدود ۱۲۰ تن به ۱۴۵ میلیون تن برسد و مجموع تولیداتمان که امروز ۱۲۵ میلیون تن است به ۱۶۰ میلیون تن برسد. بنابراین اگر بخواهیم چنین افزایشی از لحاظ کمی داشته باشیم نیازمند این هستیم که اتفاقات هم افزایی در کشور بیفتد. در گذشته تصوری این بود که امنیت غذایی مسئولیت یک وزارتخانه مانند وزارت جهاد کشاورزی است.
سند امنیت غذایی یک سند فرادستگاهی است
وی عنوان کرد: اگر امروز سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و توسط ریاست شورا که رئیس جمهوری هستند ابلاغ شد به این جهت است که این سند، سند فرادستگاهی است و حداقل هفت تا هشت وزارتخانه درگیر هستند. عمود خیمه امنیت غذایی در وزارت جهاد کشاورزی است ولی وزارت علوم تربیت کننده نیروی انسانی مورد نیاز در بخش کشاورزی است، وزارت بهداشت حوزه سلامت را بر عهده دارد و وزارت صنعت، وزارت نفت، معاونت علمی و فناوری هر یک وظایفی را در این سند به عهده دارند.
۱۰ سال دیگر در بسیاری از محصولات راهبردی در آستانه خودکفایی قرار خواهیم گرفت
خیام نکویی با اشاره به اینکه طبیعتا اجرای یک سند جامع امکان پذیر نیست، افزود: مهمترین اتفاقی که خواهد افتاد این است که ما در افق ۱۴۱۱ یعنی ۱۰ سال دیگر در بسیاری از محصولات راهبردی یا در آستانه خودکفایی قرار خواهیم گرفت یا خودکفایی کامل به وجود می‌آید. به عنوان مثال در تولید گندم، شکر، حبوبات و جو، جوی دانه‌ای پیش بینی شده که بتوانیم به خودکفایی دست پیدا کنیم. در تولید آبزیان نیز از ۱۲۵ میلیون تن محصولات بخش کشاورزی یک درصد کل آبزیان است. این در حالی است که ما ۵۷۰۰ کیلومتر ساحل داریم و در افق ۱۴۱۱ در سند دیده شده است که این میزان ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کند و به دو میلیون و ۶۰۰ هزار تن برسد.
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ادامه گفت: شاید اساسی‌ترین سوال این است که ما اگر سند جامع می‌نویسیم اصلا امکان تحقق آن وجود دارد یا خیر؟ چون حقیقتا در این زمینه متخصصان دیدگاه مختلفی دارند. اعتقاد داریم علی رغم همه محدودیت‌هایی که داریم این امر ممکن است.
وی افزود: تقریبا حدود پنجاه سال پیش تاکنون ایران دو درجه گرم‌تر شده‌است. امروز پدیده تغییر اقلیم را داریم. امروز با کاهش میزان بارندگی مواجه هستیم. در طول این چهار دهه میانگین بارندگی کشور از۲۵۰ میلیمتر به ۲۲۰ میلیمتر رسیده وخشکسالی گسترش پیدا کرده است. همچنین شاهد افزایش جمعیت بودیم. در بدو پیروزی انقلاب جمعیت ۳۶ میلیون بوده و در حال حاضر ۸۷ میلیون است. سال ۱۴۳۰، ۱۰۳ میلیون جمعیت با این روند است. پس نیاز غذایی بیشتری داریم و بسیاری از محدودیت‌های دیگر.
۱۸ میلیون سطح خاک زیر کشت داریم
معاون وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه ۱۸میلیون مجموع خاک‌هایی سطح زیر کشت محصولات کشاورزی در حوزه آبی و دیم است، گفت: ظرفیت این که بتوانیم به تامین امنیت غذایی پایدار دست پیدا کنیم وجود دارد. ما یک ظرفیت دانشی داریم. ۱۲ هزار نفر هیات علمی فقط در بخش کشاورزی هستند که شاید درگیرشدن آنها به طور مستقیم در حوزه اجرای این سند کلا در حوزه امنیت غذایی خیلی محدود بوده است. در سند اما پیش بینی شده که این اتفاق بیفتد. از طرفی یکی از مهمترین مولفه‌هایی که باید این سند را به موفقیت برساند کشاورز است.
خیام نکویی اضافه کرد: میانگین سند کشاورزی تقریبا ۵۴ سال است و حدود ۵ میلیون بهره بردار داریم که تولید کننده هستند. این در حالیست که به تناسب افرادی که بازنشسته می‌شوند، نیروی انسانی مکفی تربیت نمی‌کنیم. بنابراین در سند دیده شده که تربیت کشاورزان آینده را داشته باشیم.
به گفته وی کشوری هستیم که۸۳۰۰ گونه گیاهی داریم که ۲۰۰۰ گونه فقط بومی جمهوری اسلامی است و بیش از ۲۲۰۰ گونه گیاهان دارویی است. از طرفی۳۰۰ روز از ۳۶۵ روز کشور آفتابی است و این یعنی ظرفیت انرژی که می‌توانیم در بخش کشاورزی به کار ببریم بالا است. همچنین ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا را داریم و چهار اقلیم همزمان را داریم. مجموع عوامل کاملا ما را به این سمت می‌برد که امکان اجرایی شدن سند و دستیابی به امنیت غذایی وجود دارد.
وی در پاسخ به این سوال که الگوی کشت دیده شده در سند مبتنی بر آمایش سرزمینی است، اظهار کرد: الگوی کشت دو مولفه اصلی دارد. یکی افزایش بهره وری و دوم مطلوبیت سازی. افزایش بهره‌وری بدون توجه به مطلوبیت سازی و با افزایش ضریب نفود دانش اتفاقات خوبی را می‌تواند در بخش کشاورزی رقم بزند. مثل گندم. سال ۱۴۰۱ با افزایش بهره وری ۳ میلیون تن گندم ما اضافه شد. سال جاری ۶ میلیون تن. اما حوزه مطلوبیت سازی که مولف الگوی کشت است نیاز به حمایت مالی دارد.
رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اضافه کرد: نمی‌توانید به کشاورز بگویید فلان محصول را کشت نکند ولی از آن طرف هم نتوانید مطلوبیت ایجاد کنید. اگر قرار است کشتی باشد که از لحاظ اقتصادی برای کشاورز به صرفه نیست باید حمایت و تامین شود. متاسفانه حمایت‌های لازم صورت نگرفته و اعتبار مُکفی برای کار دیده نشده است، ولی به اصطلاح در ضلع بهره وری اتفاقات خوبی افتاده است.
وی در ادامه گفت: میوه اصلی دانش بنیان شدن افزایش بهره وری است. یعنی در دانش بنیان شدن اگر می‌گوییم میزان کَمی افزایش پیدا می‌کند برای این است که شما ضریب نفوذ دانش را افزایش می‌دهید و اتفاقی که می‌افتد بهره وری در مجموع افزایش پیدا می‌کند.
ردیف اعتباری مستقل برای سند امنیت غذایی اختصاص داده شود
خیام نکویی در پایان گفت: مهم‌تر از تدوین و ابلاغ سند، اجرایی سازی سند است. اجرایی سازی سند مستلزم ردیف اعتباری مستقل برای اجرای سند است. اگر نه عملیاتی نخواهد شد و از سازمان برنامه و بودجه کشور و مجلس درخواست داریم که اگر واقعا دغدغه بحث امنیت غذایی دارند یک ردیف اعتباری مستقل و حمایتی برای اجرایی شدن سند و متناسب با وظایف دستگاه‌های مختلف در نظر بگیرند.
سرویس خبری: کشاورزی
