تولید چای به زمان های بسیار قدیم در چین برمی گردد. در آن زمان؛ بعضی از امپراطوران چین برگ چای را دم می کردند و آن را یک نوشیدنی محبوب می دانستند.

به گزارش پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز)، سازمان ملل متحد روز ۲۱ ماه می را روز جهانی چای نامیده است. چای محصولی است که سابقه ای چند هزار ساله در مشرق زمین دارد و به همین علت دارای ارزش‌­های معنوی است. امروزه چای محصولی است که در سراسر جهان مصرف می­‌شود و پس از آب دومین نوشیدنی همگانی است. چای دارای خواص مهم برای سلامت، اثرگذار در تامین معیشت میلیون­‌ها کشاورز و فواید گوناگون برای محیط زیست است.

تاریخچه گیاه چای

حدود پنج هزار سال پیش بوته ی چای برای نخستین بار در چین شناخته شد که با گذر زمان خواص درمانی آن را  نیز کشف کردند. از آن جایی که چینی ها این گیاه را ارزشمند می دانستند و اغلب برای مصارف دارویی استفاده می کردند؛ آن را به شکل های مختلفی فرآوری کرده و مورد استفاده قرار می دادند. البته افسانه هایی برای اینکه چینی ها چطور با چای آشنا شدند و آن را به شکل نوشیدنی مصرف نمودند نیز وجود دارد.

در سده ی هفدهم افرادی از هلند چای را از چین به اروپا بردند و به عنوان یک نوشیدنی برای مصارف پزشکی عرضه کردند اما بعدها که چای مورد استقبال ملکه انگلیس قرار گرفت، این نوشیدنی بین بزرگان اروپا و علی‌الخصوص انگلستان بیش از پیش محبوبیت پیدا کرد. چای امروزه نیز یکی از نوشیدنی های محبوب و مرسوم انگلستان است که در فرهنگ آنها نفوذ کرده به همین دلیل در انگلستان همه ساله ۲۱ آپریل را جشن می گیرند و در این روز به نوشیدن چای های مختلف می پردازند.

چای در ایران

آقا محمد خان قوانلو ملقب به میرزا کاشف السلطنه و مشهور به چایکار که با نام «پدر چای ایران» شناخته می‌شود، نخستین کسی بود که کشت چای را در ایران رواج داد.

کاشف‌السلطنه که برای مقاصد آموزشی به هند سفر کرده بود با صنعت چای آشنا شد و قبل از مراجعت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، قهوه، تخم کنف، دارچین، فلفل، میخک، هل، انبه، گنه گنه، کافور، ریشه زردچوبه، زنجبیل و… تهیه کرد و در سال ۱۲۸۵ شمسی با مشقت بسیار آن‌ ها را به ایران آورد چرا که در آن زمان صنعت چای انحصاری بود و خارج کردن بذر این گیاه از هند غیر قانونی محسوب می شد. برخی گفته اند که قوانلو کاشف‌السلطنه مقداری از تخم چای را در عصای خود پنهان کرد و به این شکل چای را به ایران وارد کرد. بنابراین از نوشیدن و کشت چای در ایران (لاهیجان) کمتر از دو قرن است که می‌گذرد.

انواع چای

چای یک نوشیدنی فوق العاده است که طیف گسترده ای از طعم های مختلف را دارا می باشد. نوشیدنی چای از گیاه Camellia  sinensis  تولید می‌شود و به طور کلی به نوشیدنی ای چای گفته می‌شود که از این گیاه عمل آوری شده باشد.

دو تیره از این گیاه برای انواع خاص چای وجود دارد. Camellia sinensis sinensis (چای چینی) بومی چین است و در دمای پایین و در ارتفاع زیاد رشد می کند. این گیاه معمولا در دامنه های کوه رشد می کند و برای تولید انواع چای های شیرین مانند چای سبز و چای سفید استفاده می شود.

Camellia sinensis assamica به نام چای آسام یا چای هند شناخته می شود. تولید این نوع چای از منطقه آسام در شمال هند آغاز شد. این گیاه به آب و هوای گرمسیری با مقدار زیادی باران و درجه حرارت گرم احتیاج دارد که به تولید یک بوته ی بزرگتر منجر می‌شود و برای چای های قوی مانند چای سیاه، اولانگ و پوئر قابل استفاده است.

البته گفتنی است چای در سراسر جهان رشد می کند و جالب است بدانید که چای هر منطقه دارای پروفیل طعم و عطر متمایز است؛ که می‌تواند به هر ذائقه ای خوش بنشیند. به همین دلیل چای، این نوشیدنی محبوب یکی از عمده محصولات صادراتی برای کشورهای تولید کننده خود محسوب می‌شود.

اما روز جهانی چای

برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در دهلی نو (هند) روز جهانی را چای نامگذاری کردند و جشن گرفتند. هدف از نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی چای و برگزاری مراسم، جلب توجه دولت و شهروندان به اهمیت تولید این محصول، تجارت و تاثیر آن بر زندگی کارگران، چایکاران و زحمتکشان صنعت تولید چای است.

از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد سایر کشورهای چای خیز همچون بنگلادش، سریلانکا، نپال، ویتنام، اندونزی، کنیا، مالاوی، مالزی، اوگاندا، هند و تانزانیا و… از روز جهانی چای استقبال کردند و تا به امروز همه ساله با بزرگداشت روز جهانی چای و برگزاری جشن، توسعه پرورش این گیاه ارزشمند و افزایش تولید و صادرات آن را مهم می شمارند.

حقایقی خواندنی در مورد چای

– تقریبا ۱۵۰۰ نوع چای مختلف در جهان وجود دارد.

– به طور میانگین ، ۸۵ درصد از چایی که در دنیا استفاده می شود ، چای یخی است.

– بیش از یک و نیم میلیون پوند چای به صورت روزانه در کشور های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.

– کلمه چای از زبان چینی بر گرفته شده است.

– چای یک نوشیدنی ملی در کشور ایران و افغانستان محسوب می شود.

– چای سبز بعد از چای سیاه دومین نوشیدنی گرم رایج است که هر دو را معمولا با قند مصرف می کنند.

– مردم روسیه در قرن ۱۷ شروع به نوشیدن چای کردند اما از آن جایی که چای در این کشور قیمت بالایی داشت ، تا قرن ۱۹ رواج پیدا نکرد و در بین مردم جا نیفتاد.

– چای در روسیه با سماور یا در یک محفظه فلزی درست می شد.

– چین بزرگترین تولید کننده چای است. در سال ۲۰۰۹ چین نزدیک به یک میلیون و ۳۵۰ تن چای تولید کرد. هند دومین تولید کننده چای محسوب می شود.

– تحقیقات نشان می دهد که ۲۷۳۷ سال قبل از میلاد مسیح ، چینی ها گیاه چای را پرورش می دادند. از همان زمان برگ چای را به عنوان دمنوش مصرف می کردند.

– در سال ۲۰۱۱، به طور میانگین بیش از ۶۵ میلیارد بار چای مصرف شده است که تقریبا برابر با ۳ میلیارد گالن می‌شود.

– که ۸۵ درصد این چای ها ، چای سیاه ، ۱۴ درصد چای سبز و مابقی چای سفید بوده است.

– تقریبا بین ۴ الی ۱۲ سال طول می کشد تا گیاه چای به ثمر برسد.

– سه سال هم طول می کشد تا این گیاه آماده برداشت شود.

– کارخانه چای نپتون در دبی هر سال ۵ میلیارد تن چای تولید می کند.

– چای سیاه طولانی ترین فرآیند اکسیداتیون را دارد و چای سفید کوتاه ترین فرایند را دارد.

– به دلیل اینکه چای رطوبت را جذب می کند ، پس بسیار مهم است که گیاه چای را حتما در یک ظرف دربسته و محکم نگه دارید و فضای کوچکی را برای نگهداری انتخاب نکنید.

– چای پرکاربردترین نوشیدنی جهان بعد از آب محسوب می‌شود.

– بیش از ۳ میلیون تن چای هر سال در کل جهان تولید می‌شود.

– در زمان های خیلی دور در بعضی از نقاط کشور چین ، مراسمی برگزار می شد که در آن شیر را داخل فنجان چای می ریختند و عقیده داشتند که مصرف این نوشیدنی برایشان خوش شانسی می آورد.

– مردم ایران در روز ۱۶۵ میلیون فنجان چای مصرف می کنند که در سال برابر با ۶۲ میلیارد فنجان می شود.

– بیشتر چای جهان در کوهستان هایی با ارتفاع ۹۱۴ الی ۲۱۰۰ متر بالای سطح دریا پرورش داده می شود و بیشتر پرورش گیاه چای در مناطق مرطوب انجام می گردد.

– کشورهای تولیدکننده چای ، بیشتر آرژانتین ، ایران ، چین ، هند ، اندونزی ، کنیا ، سریلانکا و تانزانیا هستند.

– اگر برگ‌های گیاه چای چیده نشود ، این گیاه به یک درخت تبدیل خواهد شد.

– چای سیاه در چین به چای قرمز هم معروف است.

– تقریبا ۶ دسته بندی پایه برای چای وجود دارد : چای سفید ، چای زرد ، چای سبز ، چای اولونگ ، چای سیاه و چای مخمری.

– بعضی از مشاوران خانواده عقیده دارند که زن و شوهر هنگام جر و بحث باید بحث را متوقف کرده و کمی چای بنوشند زیرا چای از لحاظ ذهنی آن ها را آرام می کند.

– گران قیمت ترین چای جهان ، نوعی چای کمیاب در کشور چین است.

– چای کیسه ای و چای یخی در سال ۱۹۰۴ تولید شد.

– بسیاری از کسانی که عاشق چای بودند ، چای کیسه ای را بدترین نوع اختراع برای قرن بیستم می دانستند ، زیرا آن‌ها عقیده داشتند دانه های چای باید در مدت زمان مخصوص خودش دم بکشد و همین باعث خوشمزگی طعم چای می‌شود.

– یک فنجان چای تقریبا نصف یک فنجان قهوه کافئین دارد.

– شستن برگ چای ، کافئین آن را تا حد زیادی از بین می برد.

– جالب است بدانید که برای چای ، موسیقی هایی هم ساخته شده است.

– مطالعات اخیر ، مخصوصا چای سبز را راهی برای کاهش ابتلا به سرطان ، بهبود تنفس ، از بین بردن بوی بد دهان ، کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی ، کاهش فشار خون ، کمک به کنترل وزن و کشتن باکتری و ویروس می دانند.

– چای سیاه تقریبا ۷۵ درصد چای مصرفی جهان را تشکیل می دهد.

– چای سیاه رایج ترین نوشیدنی در کشور انگلستان و اروپا است.

– چای سبز همچنین در ژاپن و چین رواج دارد.

– چای سفید و اولونگ رواج کمتری نسبت به دیگر چای ها دارد.

– در بیشتر نقاط جهان چای یک نوشیدنی بسیار مهم است که در طول روز مصرف می شود و علامت مهمان نوازی است.

– در بعضی از نقاط چین هنگامی که برای مهمان چای می آورند ، او دو یا سه انگشتش را سه دفعه روی میز می زند که این حرکت نشان دهنده سپاسگزاری برای نوشیدنی چای است.

– چای در انگلستان اولین بار در سال ۱۳۵۷ معرفی شد. البته در آن زمان ، خیلی در بین مردم محبوبیت نداشت.

– اولین چای هم در قهوه خانه‌ها به فروش رسید.

– جالب است بدانید که برای تولید ۱ لیتر قهوه ، به ۱۱۲۰ میلی لیتر آب نیاز است اما برای تولید یک لیتر چای ، فقط به ۱۲۰ لیتر آب نیاز است. در نتیجه چای نسبت به نوشیدنی های دیگر ، به آب بسیار کم تری نیاز دارد.

– چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان است و هنگامی که با آب ترکیب می شود ، سلامت بدن را از هر لحاظ افزایش می دهد.

– می توان گفت که چای ، یکی از عوامل ارتباط بین شرقی ها و غربی ها بوده است.

سرویس خبری: صنعت غذا