صادرات زعفران در پنج ماهه نخست امسال در حالی با افزایش وزنی و ارزشی مواجه شد که تقریبا همه این محصول به صورت فله‌ای و در بسته بندی‌های بزرگ صادر شده، آن هم دقیقا به کشورهایی که این محصول را مجددا بسته بندی به نام خود به اقصی نقاط اروپا و آمریکا به عنوان بزرگترین مصرف کنندگان این محصول صادر میکنند.
به گزارش ایسنا، طی پنج ماهه نخست امسال ۶۸ تن و ۶۴۰ کیلوگرم زعفران در بسته بندی‌های مختلف به ارزشی بالغ بر ۹۲ میلیون و ۶۲۳ هزار دلار به ۵۴ کشور مختلف صادر شده است که البته در این میان تعداد انگشت شماری تقریبا همه زعفران ایرانی را خریده‌اند و سهمی کمتر از چند درصد برای بقیه گذاشته‌اند.
لتونی، اتریش، اردن، اسپانیا، استرالیا، آفریقای جنوبی، افغانستان، الجزایر، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، آمریکا، ایتالیا، بحرین، برزیل، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، پاکستان، تایوان، ترکیه، جمهوری چک، جمهوری کره، چین، دانمارک، ژاپن، سنگاپور، سوئد، سوئیس، صربستان، عراق، عمان، فرانسه، فنلاند، فیلیپن، قرقیزستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، ماداگاسکار، مالتا، مالزی، مجارستان، مراکش، موریس، نروژ، نیوزیلند، ویتنام، هند، هلند، هنگ‌کنگ و یونان ۵۴ مشتری زعفران ایرانی هستند که البته در این میان امارات با ۱۹ تن، هنگ‌کنگ با ۱۵ تن، اسپانیا با ۱۴ تن، چین با ۴.۸ تن، افغانستان با ۴ تن، آلمان با ۱.۵ تن، ایتالیا با ۱.۲ تن و سوئد با یک تن مجموعا ۹۶.۲۷ درصد زعفران معامله شده در بازار جهانی را از تاجران ایرانی خریده‌اند که تقریبا ۱۰۰ درصد این محموله‌ها زعفران فله‌ای یا نهایتا زعفران خرد نشده و ساییده نشده‌ای بوده که هیچ عملیات خاصی روی آن انجام نشده و مصداق همان خام فروشی است که روحانی از ابتدای دولت یازدهم درصدد کاهش آن و حرکت به سمت صادرات محصولات نهایی و با ارزش افزوده بود.
البته با نگاهی به ردیف‌ها و کدهای تعرفه‌ای زعفران صادراتی و حساب و کتابی ساده می‌توان دریافت که از ۶۸ هزار و ۶۴۰ کیلوگرم زعفران صادراتی تنها ۱۳ کیلوگرم آن بسته بندی کمتر از ۱۰ گرم و ۱۶ کیلوگرمش پودر زعفران در بسته بندی ۱۰ تا ۳۰ گرم بوده است، اما ۹۹.۶ درصد آن زعفران فله‌ای و خرد نشده و ساییده نشده بوده که البته در این میان زعفران فله‌ای ۷۲.۶ درصد سهم داشته است.
صادرکنندگان ایرانی و اتحادیه‌ها و تشکل‌های بخش خصوصی از جمله علی حسینی – عضو شورای ملی زعفران -، همواره معتقدند که صادرات زعفران ایرانی باید در بسته‌بندی خردتر و به صورت فرآوری شده به کشورهای مختلف صادر شود، چرا که ارزآوری بیشتری برای ایران دارد که البته با نگاهی به آمار صادرات زعفران می‌توان دریافت که درآمد ارزی ایران حاصل از صادرات زعفران در بسته بندی کمتر از ۱۰ گرم تقریبا سه برابر صادرات زعفران به صورت فله‌ای و خرد نشده و ساییده نشده بوده است. یعنی اگر ایران صادرات زعفران‌اش را تنها در بسته بندی‌های خردتر و با هدفمندی به کشورهای مصرف کننده نهایی صادر کند می‌تواند درآمد ارزی حاصل از صادرات زعفران‌اش را بیشتر کند.
چرا که هر کیلوگرم زعفران آماده در بسته بندی کمتر از ۱۰ گرم ۳۷۶۲ دلار معادل ۱۲ میلیون و ۲۴۹ هزار تومان به کشورهای مختلف صادر شد که البته تنها ۱۳ کیلوگرم زعفران در این نوع تعرفه صادر شده است، در حالی که زعفران فله‌ای و در بسته بندی‌های بزرگ که معمولا بیش از ۳۰ گرم است و ۷۲.۶ درصد صادرات این محصول در پنج ماهه امسال را به خود اختصاص داده، کیلویی ۱۲۷۲ دلار معادل چهار میلیون و ۱۳۵ هزار تومان بوده و قیمت زعفران خرد نشده و ساییده نشده تفاوت چندانی با زعفران فله‌ای ندارد و کیلویی چهار میلیون و ۹۰۶ تومان معامله شده است.
همچنین علی شریعتی مقدم – رئیس هیات مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران – درباره صادرات این محصول ارزآور ابراز نگرانی کرده بود که زعفران ایرانی به افغانستان صادر یا قاچاق می‌شود یا از این کشور به مشتریان خارجی به نام افغانستان صادر می‌شود، اما این اتفاق وقتی خطرناک تر می‌شود که بدانیم افغانستان رقیب تازه‌ای برای ایران شده و گرچه از نظر قیمت و پتانسیل نمی‌تواند در شرایط کنونی تهدید جدی برای ایران به شمار بیاید، اما اقلیم این کشور با استان‌های خراسان جنوبی و خراسان رضوی تقریبا یکی است و این همسایه اخیرا به جای خشخاش در اراضی خود زعفرانی می‌کارد که پیازش از ایران قاچاق شده است.
جالب‌تر این که ایران خود در دهه‌های گذشته به همین شکل و به صورت لاکپشتی توانست جای اسپانیا را در تولید و صادرات زعفران بگیرد و در آن زمان این کشور اروپایی حرف اول را می‌زد، اما به تدریج با افزایش تولید زعفران در ایران با قیمتی پایین‌تر از نمونه اروپایی‌اش، اسپانیا گام به گام عقب‌تر نشست و جای خود را به ایران داد و امروز کشور ما بزرگترین و تقریبا تنهاترین تولید کننده و تامین کننده زعفران در جهان با سهمی بیش از ۹۷ درصد در بازار جهانی است.
شریعتی مقدم در این باره به ایسنا گفت: از دولت دوازدهم انتظار می‌رود سیاستگذاری‌ها، مشوق‌ها و حمایت‌های عملی خود را از صادرات محصولات غیرنفتی مانند زعفران به عنوان موتور محرک رشد و توسعه اقتصاد ایران به گونه‌ای اعمال کند تا تاثیر آن بر تجارت این گونه محصولات قابل توجه باشد، چرا که زعفران تنها محصولی است که منحصر به ایران بوده در صورت بروز مشکل برای آن دیگر محصولات صادراتی نیز قطعا با مشکل مواجه می شوند و از سوی دیگر نیز زعفران به عنوان یک محصول ارزآور اثرگذاری مستقیمی بر کاهش صادرات کالاهای غیرنفتی نیز دارد.
