شرکت دانش‌بنیان تک‌ژن، به عنوان اولین شرکت تولیدکننده صنعتی میکروارگانیسم‌های کاربردی در صنایع غذایی و مکمل‌های پروبیوتیک تأسیس شد. این شرکت با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته تولید، راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی، کنترل کیفیت مطابق با آخرین استانداردهای بین‌المللی و سرمایه‌گذاری عظیم در راستای افزایش حجم تولید صنعتی، به بومی سازی تولید این محصولات نوین اقدام نموده است. ثمره فعالیت مستمر واحد تحقیق و توسعه بر بستر زیرساخت‌های صنعتی، توانمندی تک‌ژن در تأمین نیاز پروبیوتیک کشور و خاورمیانه بوده است. در این مسیر تک‌ژن تمامی مجوزهای لازم برای ارائه‌ی خدمات در زمینه‌ی تولید محصولات پروبیوتیک را از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت و نیز سازمان غذا و دارو کسب نموده‌است.
مهندس محمود مقتدایی و دکتر مریم تاج آبادی ابراهیمی به عنوان یک خانواده کارآفرین و بنیانگذاران گروه تک ژن زیست در گفتگو با پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز) از نحوه شکل گیری و فعالیت این مجموعه تا چالش‌های یک شرکت دانش بنیان می‌گویند.
پرسش: در خصوص نحوه شکل‌گیری گروه تک ژن توضیحاتی بفرمایید.
دکترمریم تاج آبادی ابراهیمی: گروه تک ژن زیست بر پایه شعار میکروب‌ها امپراتورهای نامرئی زمین بنا شده است و محصولات تولیدی این گروه از میکروب است. آغاز به کار تک ژن با تولید محصولات پروبیوتیک به عنوان میکروب‌های مفید برای ساخت سیستم ایمنی بدن و سد دفاعی بیماری‌ها بود.
تولید پروبیوتیک در شرایط صنعتی و استریل برای صنایع غذایی از فرآورده‌های تخمیری سنتی ایران مانند پنیر لیقوان یا ترخینه کرمانشاه و ارائه به کارخانجات صنایع غذایی قدم اول مجموعه تک ژن بود.
تولید محصولات نهایی دارویی، محصولات حوزه دام و طیور و محصولات آرایشی و بهداشتی از دیگر اقدامات گروه تک ژن زیست بود.
پرسش: نقش گروه تک ژن زیست در جلوگیری از واردات محصولات پروبیوتیک چیست؟
مهندس محمود مقتدایی: از ابتدای فعالیت گروه تک ژن زیست به جز تامین بازار داخل، صادرات به کشورهای منطقه و بازارهای جهانی نیز جز اهداف این مجموعه بود.
زیرساخت‌ها، روش تولید و دانش فنی، همگی از به روزترین روش‌های دنیا است و به همین دلیل ورود به بازار جهانی به راحتی انجام شد.
تولید فراسرزمینی از دیگر اقدامات گروه تک ژن زیست بود که در حال حاضر در دو کشور، زیرساخت تولید و بسته بندی ایجاد شده است و با توجه به رقابت پذیر بودن تولیدات تک ژن از لحاظ کیفیت و قیمت، ماده اولیه در ایران تولید و برای بسته بندی و عرضه توسط برندهای مطرح بین المللی، به این کشورها منتقل می‌شود.
پرسش: این فعالیت‌ها چه میزان از خروج ارز جلوگیری کرده است؟
مهندس محمود مقتدایی: بازار پروبیوتیک هر سال بزرگتر می‌شود و اگر امروز تولید پروبیوتیک در ایران وجود نداشت بیش از ۱۰ میلیون دلار در سال صرف واردات این محصولات می‌شد ولی در حال حاضر بازار داخلی در اختیار شرکت‌های تولیدکننده بزرگ ایرانی از جمله تک ژن زیست است.
پرسش: در خصوص شرکت‌های زیرمجموعه گروه تک ژن زیست بفرمایید.
دکترمریم تاج آبادی ابراهیمی: سال ۹۷ شتاب دهنده زیست محصول پارسیان با برند لاکتوویژن با هدف ارتباط هر چه بیشتر محققین با صنعتگران ثبت شد. ایده‌های بسیاری از فناوران، استادان و حتی فارغ التحصیلان دانشگاهی از این طریق به محصول قابل عرضه در بازار تبدیل می‌شود.
شرکت توزیع واکسن‌ها به خصوص واکسن‌های آبزیان، شرکت تولید محصولات آرایشی و بهداشتی پروبیوتیک، شرکت شتاب دهنده زیست محصول پارسیان و شرکت تولیدکننده استارت‌های لبنی با برند آسوژن از شرکت‌های زیرمجموعه تک ژن زیست هستند.
دیدگاه فروش محصولات دانش بنیان متفاوت است. از این جهت برای فروش بهتر، شرکت نوا ژن به عنوان مسئول فروش محصولات گروه تک ژن زیست از دیگر شرکت‌های این مجموعه تاسیس شد.
پرسش: چالش‌های صنعت تولید محصولات پروبیوتیک چیست؟
مهندس محمود مقتدایی: تولید در ایران همواره با چالش مواجه بوده و با گستردگی تحریم‌ها، این چالش‌ها بیشتر گریبان‌گیر تولیدکنندگان شده است.
تامین مالی و سرمایه در گردش، واردات کالاهای مشابه با تعرفه صفر که در داخل تولید می‌شود، رفع تعهد ارزی برای شرکت‌های صادرکننده، از اصلی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان است.
صادرکنندگان، ارز حاصل از صادرات را ۲۰ درصد ارزان‌تر از نرخ بازار آزاد به بانک مرکزی می‌فروشند که با قوانین صادرات در کشورهای دیگر بسیار متفاوت است.
زمان بازگرداندن ارز حاصل از صادرات برای شرکت‌های دانش بنیان که برای بازاریابی و معرفی محصول در کشورهای هدف نیاز به ارز دارند، بسیار حایز اهمیت است.
بروکراسی اداری در سازمان‌های تامین اجتماعی و مالیات نیز از دیگر مشکلات صنعتگران است.
پرسش: نوسانات نرخ ارز چه مشکلاتی برای تولید به وجود آورده است؟
دکترمریم ابراهیمی تاج آبادی: یکی از مهم ترین مسائل در حوزه شرکت‌های دانش بنیان قیمت گذاری دستوری و اقتصاد دستوری است.
قیمت گذاری دستوری بر روی محصولات دانش بنیان که دائم در بخش تحقیق و توسعه هستند امکان پذیر نیست. افزایش نرخ ارز تاثیری بر قیمت این محصولات ندارد.
قیمت داروهای طبیعی و پروبیوتیک‌ها هر سال به میزان محدودی افزایش دارد و حداقل شش ماه زمان برای درخواست افزایش قیمت نیاز دارند که شرکت‌های تولیدی را متضرر می‌کند.
با توجه به اینکه از تامین ماده اولیه تا تولید محصول نهایی توسط مجموعه انجام می‌شود و هیچ ارزی نیز دریافت نمی‌شود، قیمت‌گذاری دستوری بیشتر شرکت‌های دانش بنیان را محدود می‌کند و حاشیه سود آنها را کاهش می‌دهد.
مشکل جدی دیگر در حوزه محصولات دانش بنیان عدم شناخت سازمان‌های نظارتی از این محصولات است و این عدم شناخت منجر به تاخیر چند ساله در صدور مجوز حتی برای محصولات نوآور شده است.
بازگشت سرمایه در حوزه دارو که در بخش‌های خصولتی وجود دارد نیز از دیگر چالش‌های تولید است که زنجیره تولید از زمان شروع تا پایان به بیش از یک سال برسد.
پرسش: به عنوان بنیانگذار و رئیس انجمن پروبیوتیک ایران چه فعالیتی در این انجمن برای فرهنگ سازی مصرف و تولید محصولات پروبیوتیک انجام شده است؟
دکترمریم تاج آبادی ابراهیمی: ۱۴ سال از زمان تاسیس انجمن علمی پروبیوتیک می‌گذرد و از ابتدای فعالیت ارتباط با سازمان‌های ذی‌ربط وجود داشت.
۳ سال پیش، تحقیق و توسعه و آزمون‌های بالینی بر روی محصول پروبیوتیک پیشگیری از بیماری‌های ام‌اس، پارکینسون و آلزایمر با همکاری مرکز تحقیقات مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی آغاز شد ولی دریافت مجوز ۳ سال به طول انجامید که این تعلیق مجوز بر روی محصول خاص، باعث تعویق تولید شد.
انجمن هر ۳ ماه، یک سمینار آنلاین و هر ۲ سال همایش‌های بزرگ برای آگاهی متخصصین برگزار می‌کند ولی برای آگاهی مردم برای استفاده از محصولات طبیعی پروبیوتیک، نیاز به همکاری دولت و متولیان سلامت است.
در کشورهای توسعه یافته و سلامت محور مانند ژاپن و کره استفاده از محصولات پروبیوتیک بسیار رایج است تا آنجا که اولین غذای کودک در کشور کره از محصولات پروبیوتیک تشکیل شده است.
۱۰ سال پیش آمریکا نیز در کمپینی، متولیان سلامت در کنار سازمان‌های مردم نهاد، آگاه سازی عمومی برای مصرف محصولات پرویوتیک را پایه گذاری کردند. پیش از این کمپین از هر ۱۰ نفر ۲ نفر به محصولات پروبیوتیک آشنایی داشتند که پس از این کمپین ، از هر ۱۰ نفر ۵ نفر این محصولات را می‌شناختند.
پرسش: با توجه به کسب افتخارات مختلف از جمله کارآفرین بانوی جهان اسلام، کسب نشان امین الضرب و انتخاب به عنوان شخصیت سال صنعت غذا توسط خانم دکترابراهیمی و همچنین افتخارات زیاد به عنوان انتخاب کارآفرین نمونه از سوی وزارت کار و سایر ارگانها از جمله سازمان ملی استاندارد توسط مهندس مقتدایی، رمز موفقیت این مجموعه در چیست؟
مهندس محمود مقتدایی: شرکت تک ژن زیست با ۳ نیرو آغاز به کار کرد و اکنون بیش از ۳۰۰ نفر نیرو در این مجموعه اشتغال دارند.
حضور من و خانم دکتر تاج آبادی در کنار یکدیگر، پشتیبانی، همدلی و همراهی در این مسیر، باعث پیش برد مقاصد و رفع چالش‌ها طی ۱۴ سال راه اندازی این مجموعه، شده است.
پرسش: چه برنامه‌هایی برای جانشین پروری در این مجموعه پیش رو دارید؟
محمود مقتدایی: افزایش سن بنیانگذاران در شرکت‌های خانوادگی مسئله جانشینی را قوت می‌دهد.
فرزندان ما به واسطه رشد در خانواده کارآفرین با این مسئله آشنا بودند و فرزند ارشد ما از پایین‌ترین رده‌های شرکت مشغول به کار شده و در بخش‌های بازاریابی، فروش و مالی فعالیت داشت و اکنون یکی از مدیران مجموعه است.
برای فرزند دوم نیز همین مسیر طی خواهد شد.
پرسش: ارتباط مجموعه شما با مراکز علمی و دانشگاهی چگونه است؟
دکتر مریم تاج آبادی ابراهیمی: شرکت تک ژن زیست بر روی ریل دانش حرکت می‌کند.
به دلیل وجود اهداف صادراتی از ابتدای فعالیت این مجموعه، پیشرفت‌های علمی کشورهای توسعه یافته همواره رصد می‌شود.
ایجاد ارتباط با شبکه انجمن علمی یک پشتوانه قوی، نه فقط برای تک ژن که برای کل پیشرفت‌های علمی و صنعتی حوزه پروبیوتیک است.
بسیاری از دانشجویان من در شرکت‌های تولیدی پروبیوتیک فعالیت دارند که باعث افتخار و خوشحالی است که در رشته تحصیلی خود شرایط اشتغال دارند.
تولید محصولات جدید و نوآور، همپای بهترین محصولات تولیدی دنیا و عرضه به بازار یکی از دلایل پیشرفت این مجموعه بوده است.
در شرکت شتاب دهنده نیز شرایطی برای حضور همکاران در شبکه صنعتی فراهم شده است و به دلیل حضور در دانشگاه فاصله بین دانشگاه و صنعت را به خوبی درک می‌کنم. آنچه در دانشگاه تدریس می‌شود با نگاه صنعتی فاصله دارد.
پرسش: مزایا و عملکرد پروبیوتیک‌ها برای بدن چیست؟
دکتر مریم تاج آبادی ابراهیمی: چند هزار سال پیش بقراط گفت: “مرگ درون روده نشسته است”. زیرا بیشترین بار میکروبی بدن در روده قرار دارد و وجود میکروب‌های خوب و بد مشخص می‌کند هر انسانی در سن ۶۰ یا ۷۰ سالگی به چه بیماری هایی دچار خواهد شد.
از همین جهت اهمیت پروبیوتیک برای کشورهای پیشرفته بسیار زیاد است و افراد جامعه را به مصرف میکروب‌های مفید و پروبیوتیک‌ها سوق می‌دهند.
بسیاری از بیماری‌های دوره میانسالی با مصرف پروبیوتیک‌ها و بهبود دستگاه گوارشی قابل پیشگیری است. تغذیه سالم و وجود میکروب‌های مفیدی که به جذب مواد غذایی و تعدیل سیستم ایمنی بدن کمک کنند اهمیت خاصی دارد.
پرسش: چشم انداز گروه تک ژن در ۱۰ سال آینده چیست؟
با توسعه تولید فراسرزمینی، محصولات تک ژن در اکثر کشورهای دنیا به نام تک ژن و با تولید منطقه‌ای در بازار کشورهای عربی، منطقه اوراسیا و شرق آسیا وجود داشته باشد.
سرویس خبری: صنعت غذا
