نویسنده: دکتر حسین شیرزاد
تحلیل گر و دکترای توسعه کشاورزی
متاورس “metaverse” محصول ماهوی تکامل شبکه اینترنت است، با این تفاوت که ما در آن زندگی خواهیم کرد. ما کار می کنیم، لذت می بریم، یاد می گیریم، چیزهای جدید خلق می کنیم و رویاهای خود را در متاورس محقق می کنیم. در این دنیای دیجیتال، هر چیزی ممکن خواهد بود؛ انجام هر کاری، دیدن هر چیزی، سفر به هر گوشه ای از جهان در هر زمانی که بخواهید. و البته پرداختن به هر حرفه ای، از جمله کشاورزی؛ برای شناخت “متاورس کشاورزی”، نخست باید سیر تکامل کشاورزی مدرن را درک را درک کرد. از نگاهی تاریخی، در توسعه هزار ساله جامعه بشری، کشاورزی همواره هسته اصلی و سرچشمه تمامی عوامل تولید و بستر ساز توسعه اجتماعی بوده است. چنانکه قبل از انقلاب صنعتی، توسعه و نوآوری تکنولوژیکی کشاورزی در دوره ای نسبتا طولانی به کندی طی می شد. اما با ظهور نخستین بارقه های انقلاب صنعتی، کشاورزی نیز با علم و فناوری پیشرفته همگام و به موازات انقلاب صنعتی دستخوش تکرارها و انقلاب های تکنولوژیکی شده است. در شروع قرن بیستم، اروپا و ایالات متحده پیشتاز به کارگیری فناوری پیشرفته صنعتی در زمینه کشاورزی شدند. ایالات متحده و اکثر کشورهای اروپای غربی و همچنین ژاپن و بعدا سایر مناطق آسیایی اولین انقلاب را در کشاورزی با استفاده گسترده از نهاده های پربازده و مکانیزاسیون کشاورزی به وجود آوردند. در اواسط قرن بیستم، با توسعه اتوماسیون صنعتی، به موازات تحقیقات هدفمند و روشمند در زمینه بیوتکنولوژی شیمیایی در کشاورزی، اکثر کشورهای آمریکای شمالی و اروپای غربی به طور همزمان به کاربرد اتوماسیون در تولید محصولات کشاورزی پی بردند. . تا اینکه در نیمه دوم قرن بیستم، بواسطه حمایتهای سیاسی از رخداد “انقلاب سبز” کودهای شیمیایی، آفتکشها و بیوتکنولوژی کشاورزی به طور گسترده در تولیدات زراعی -دامی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفتند و تولیدات کشاورزی به شدت افزایش یافت. برخی از بیماری ها و آفات را که قبلاً توسط انسان چاره ناپذیر بود، تعدیل و مهار شد و مهندسی ژنتیک بکمک فنآوری محیط های گلخانه ای مصنوعی، تکامل طبیعی محصولات را تسریع نمود. بنابراین دستاوردهای هر یک از گام های انقلاب صنعتی دارای کاربردهای بسیار گسترده ای است و کشاورزی، بویژه غذا، نه تنها یک سناریوی کاربردی مهم برای دستاوردهای انقلاب صنعتی است، بلکه علت و انگیزه تکنولوژیکی انقلاب صنعتی نیز به شمار می رود. بنابراین در چارچوب سیر تکاملی مفروض، هستی شناسی مفهوم متاورس و چگونگی درک متاورس کشاورزی، از منظر سیر تکامل “دیجیتالیزه شدن کشاورزی” قابل درک خواهد بود.
امروزه بازار فعلی کشاورزی دیجیتال به سه سطح تقسیم می شود:
الف) اولین سطح ” دیجیتالی کردن اکولوژی بازار” است که عمدتاً شامل تجارت الکترونیک، سیستمهای ردیابی، حمل و نقل با زنجیره سرد، پایگاه دانش کد QR گیاهی، دیجیتالی کردن مشخصات محصولات کشاورزی، برچسبها و اندازههای استاندارد، و پلتفرمهایی به عنوان ترجیحات مصرف کننده و بازار برای محصولات کشاورزی برای تحویل ایمن و سالم محصولات کشاورزی به مصرفکنندگان و کمک به کشاورزان است تا محصولات و مصرف کنندگان را از طریق پلتفرم های دیجیتال به هم متصل کرده و محصولات تازه را به مصرف کنندگان تحویل دهند.
ب) دومین سطح ” دیجیتالی شدن پلتفرم مدیریتی”، عمدتا برای مدیریت کلان ملی و رصد آمار پایه اراضی، سیستم های آبی و خاک و چاه های کشاورزی در شهرستان یا منطقه، تاسیس پایگاه رصد ملی، معماری مجموعه داده ها، مدیریت داده های کاشت( غلات میوه و سبزیجات)، پلت فرم مدیریت دیجیتال برای نهاده های کشاورزی، بیمه محصولات، عرضه وام بانکی، سیستم پیش آگاهی رخدادهای طبیعی مانند بلایا، بیماریها و آفات حشرات، و دادههای سنجش از راه دور، و غیره. و در سطح دولت، پلتفرمهای مدیریت دولتی مانند «مدیریت یک شبکه کشاورزی ملی و منطقه ای» میباشد.
ج) سومین سطح، “دیجیتالی شدن تولید” است که عمدتاً تاکید بر داده های بیوانفورماتیک، آمار زیستی، مانند دمای خاک، رطوبت، مقدار PH، ارزش EC، سختی آب، داده های مختلف حاصلخیزی فسفر، پتاسیم و نیتروژن، فشار اتمسفر هوا، دما و رطوبت، PM2.5 و غیره را پوشش می دهد. داده های هواشناسی منطقه ای کاشت به ویژه در امکان بارش ها در آتی، باران، دما و غیره و همچنین آفات و بیماری های خود گیاه، رشد، اشباع آب از طریق واکنش برگی، کمبود باروری و سایر داده ها، همه داده ها جمع آوری شده و برای محاسبه ابری بیدرنگ بواسطه مدل هوش مصنوعی یکپارچه شده به ابر منتقل میشود و سپس کاشت دقیق به دست میآید. همچنین کمک می کند تا مدیران مزرعه تصمیم بگیرند تا تجهیزات کنترل الکترونیکی مربوطه عملیات هوشمند و دقیق با هدف اصلی کاهش هزینه ها و افزایش راندمان و کاهش مصرف انرژی در فرآیند تولید انجام گیرد.
همچنین می دانیم که برای اینکه الگوریتم های هوش مصنوعی ارزش تولیدی داشته باشند، به قدرت محاسباتی قوی نیاز دارند و قدرت محاسباتی قدرتمند برای تغذیه به داده های عظیم نیاز دارد (قدرت محاسباتی ذکر شده در اینجا تنها قدرت محاسباتی سخت افزاری نیست) البته داده های عظیم به سخت افزار پیچیده ای هم نیاز دارند. بنابراین در ابتدا ،جمع آوری داده ها از گیاهان مختلف، خاک و هوا در فرآیند تولید نیاز به سنسور دارد. ثانیاً بعد از اینکه سنسور داده ها را دریافت کرد، باید داده ها را با سیم یا بی سیم به ابر منتقل کند، اما صحنه کاشت کشاورزی با محیط شهری و محیط صنعتی کاملاً متفاوت است و اساساً فقط می توان از ارتباطات بی سیم استفاده کرد.علاوه بر این، هسته ای ترین محاسبات جامع هوش مصنوعی در ابر، از جمله داده های حسگر، مدل های رشد گیاه بر اساس تجربه کارشناسان علوم کشاورزی، ترجیحات مصنوعی برای کشت گیاهان، ماژول های فرایندی کشت و نیاز مصرف کنندگان محصولات کشاورزی و داده های بازاری ، یا داده های برنامه ریزی بازار وارد پلتفرم .میگردد. درنهایت، تصمیم کاشت پس از محاسبه جامع هوش مصنوعی اصورت عملی به خود میگیرد. یکی از مسائل اصلی این است که تصمیم کاشت باید توسط دستگاه های( IoT ) اجرا شود. بنابراین تجهیزات سنتی یا نیروی انسانی نمی توانند الزامات اجرای دقیق تصمیم گیری هوش مصنوعی را برآورده کنند. بنابراین، سینرونیک یا هم افزایی تجهیزات کنترل الکترونیکی و سیستم ارتباطی که تصمیم گیری برای رسیدن به سناریوی کاربردی را طراحی می کند، بسیار مهم است. برای تشکیل یک “سیستم پیوند حلقه بسته دیجیتال” برای تولید محصولات کشاورزی، همه عوامل فوق ضروری هستند، چون ماژول های قدیمی، عملکرد کلی را تا حد زیادی کاهش می دهد. دیجیتالی شدن و لینک کامل کشاورزی مبتنی بر اینترنت اشیاء دارای چندین عنصر مربوط به متاورس در سیستم است، از جمله هویت دیجیتال، باز بودن و بی واسطه بودن؛ اولین مورد ایجاد یک هویت دیجیتال چند بعدی شامل داده های مختلف محیطی فوق الذکر در محیط کاشت کشاورزی و خود گیاه است. چند مولفه بعدی شامل شاخص هایی مانند دمای خاک، رطوبت، PH، فسفر، پتاسیم، نیتروژن، محتوای فلزات سنگین، کیفیت هوای محیط و سایر شاخص ها است. در صنعت کشاورزی دیجیتال بسیاری از شرکت ها، بسیاری بر تحقیق و توسعه نرم افزار تمرکز می کنند. منابع دیجیتال بیشتر مجموعه دادهها مبتنی بر سختافزار و دادههای اساسی تولید شده توسط «افراد» هستند. راه حلی که در حال حاضر توسط شرکت( Dicui Intelligence ) اتخاذ شده است، حل مشکلات اکتساب داده و ارتباطات حسگرها، با تجهیزات کنترل الکترونیکی و “افراد” است. در روش بی سیم معمولی، از روش شبکه بی سیم LoRa استفاده می شود، به طوری که داده های شبکه بی سیم را می توان فوراً از انواع حسگرها و تجهیزات کنترل الکترونیکی تحت شبکه دروازه به دست آورد. در اینجا تأکید می شود که در دشت های کشاورزی وسیع چین، استفاده از طرح سیمی غیرممکن است و منجر به هزینه های بسیار بالای تعمیر و نگهداری می شود. گزینههای بیسیم شامل( WiFi، بلوتوث، zigbee، sigfox، LoRa) و غیره میشوند. به طور کلی، LoRa در واقع تنها انتخاب برتر با توجه به کاهش مصرف برق، توان ارتباطی، فاصله، بار، پایداری و امنیت است. پس از حل مشکل ارتباط، مشکل بارگذاری داده ها از سنسور و سفارش تجهیزات کنترل الکترونیکی تا حلقه بسته داده ها را از جمع آوری داده ها تا تجزیه و تحلیل داده ها و پس از بازخورد اجرا به ابر، اجرای داده ها تحقق یافته و دیجیتالی شدن کامل کشاورزی محقق شود. یک مورد مهم دیگر ادغام داده ها در بستر بازار برای هدایت تولیدات کشاورزی است. تصاویر کاشت، داشت و برداشت مزارع و تدارکات زنجیره سرد که در ابتدا دور از بازار بودند، در Metaverse برای ادغام در هر زمان و هر مکان در دسترس خواهند بود. از طریق ورودی سمت انسان، میتوانیم مستقیماً به گیاهان در صحنه کاشت متصل شویم و بر اساس ترجیحات و نیازهای خودمان و همچنین اتصال لجستیک زنجیره سرد پس از سفارش از کاشت تا خوردن “دهان”، کل فرآیند شامل مشارکت در هر زمان و هر مکان را رصد نماییم. “کشاورزی متاورس” بیشتر شبیه نوعی تعامل اجتماعی گیاهان و کشاورزان در یک صحنه کاشت است. می تواند روند رشد و برداشت خود را در هر زمانی برای “حضور سنکرونیزه”هماهنگ کند. با مشارکت بازار، ارزش اصلی محصولات کشاورزی و دارایی های دیجیتال با ارزش محیطی، ( شامل رصد کربن گیاهی، ارزش زینتی منحصر به فرد گیاهی و غیره) که همگی مستقیماً به سیستم عملیات اقتصادی متاورس متکی هستند. ارزش اصلی خدمات علمی و فناوری متاورس کشاورزی درک شود. این هم اویختگی تصاویر مزیتهای بسیاری دارد. اولاً منجر به کاهش هزینهها، افزایش راندمان و کاهش مصرف انرژی است و ثانیا، به دنبال آن برنامهریزی و مدیریت بازار، برنامهریزی مصرف نهاده های کشاورزی، پیگیری تسهیلات خدماتی، حمایتی و … به سرعت دنبال میگردد و ثالثاً منجر به توسعه پایدار محیط زیست و تولید متوازن محصولات زراعی برای رفع نیازهای انسان می شود. یکی از کارکردهای متاورس انجام کاشت بر اساس میزان سفارش و بر اساس تقاضای بازار است. هنگامی که یک فرد مجازی در متاورس به مزرعه ای سفر می کند، می تواند سفارش غذا، سبزیجات و میوه ها را مطابق با خواسته های خود انجام دهد. ترجیحات خود را بخرد و حتی آنها را بکارد. تصاویر واقعی دنیای فیزیکی متناظر با تصاویر دنیای داده های مجازی یکی یکی مطابقت پیدا کرده، فرآیند تولید به طور خودکار انجام شود. در سال ۲۰۲۱ وزارت کشاورزی کره جنوبی محتوای متاورس را بر اساس تورهای مجازی از موزههای کشاورزی، مزارع هوشمند و مؤسسات دولتی مبتنی بر متاورس در دسترس گذارد به این امید که ارزش کشاورزی را به نسلهای هزاره و نسل موسوم به” Z” ارتقا دهد. فرایند زمان بر تحقیقات کشاورزی به کمک متاورس کوتاه شده، ایجاد “جامعه مجازی یادگیرنده” در متاورس یکی از امکانات برجسته ای است که شرکت ها و پخش ها به دنبال آن هستند. شرکتها از ایده ایجاد جوامع از طریق برند و محصولات خود استفاده میکنند. کشاورزان این پتانسیل را دارند که یک کپی دیجیتال معتبر از مزارع خود ایجاد کنند و می توانند ببینند که چگونه با خرید تجهیزات مزرعه، کارایی تولید را افزایش دهند حتی از طریق کدهای QR که روی بستههای مواد غذایی نمایش داده میشوند میتوانند مصرفکننده را مستقیماً به مزرعهای که مواد اولیه در آن تولید شدهاند، رهنمون سازند. متاورس دریچه ای بر نظارت بر محصولات هوشمند، کشاورزی بدون سرنشین، نظارت بر دام هوشمند، ماشینآلات کشاورزی خودمختار، ساختمان هوشمند، و مدیریت تجهیزات، سیستم های رباتیک ، تکنیکهای GE (NGTS/OGTR) برای افزایش تولید و تحمل تنشهای غیرزیستی و زیستی، ویرایش ژنوم، وسایل نقلیه زمینی بدون سرنشین (UGV) ، سیستم های اطلاعات مدیریت مزرعه، سیستم های فیزیکی-سایبری (CPS) برای کشاورزی، مدیریت ماشین آلات کشاورزی، تصاویر رنگی دو بعدی توسط دوربین های CCD و غیره بشمار می رود.
پذیرش متاورس میتواند چشمانداز کشاورزی در دنیای واقعی را به نفع خود تغییر دهد و سریعتر از آن چیزی که هر کسی تصور میکرد، تغییرات فنی را اعمال کند. فقط فکر کنید که آیا می توانید قبل از اینکه واقعاً آن را در دنیای واقعی امتحان کنید، روش دیگری را آزمایش کنید. پیشرفتها در شیوههای پایداری، ترسیب کربن، کیفیت آب، سلامت خاک، ژنتیک گیاهان و کارایی ماشینها را میتوان در چند روز، هفته یا چند ماه در متاورس (هزاران سناریو مختلف امتحان شده) مورد آزمایش قرار داد. در متاورس، لازم نیست سالها صبر کنید چون هر چیزی ممکن خواهد بود.حتی این پتانسیل برای کشاورزان وجود دارد که یک دوقلوی دیجیتالی از مزرعه خود ایجاد کنند تا کارآمدترین برداشت را برنامه ریزی کنند. آنها میتوانند ببینند که چگونه تجهیزات مزرعهای جدید قبل از خرید، کارایی را افزایش میدهد و فرآیند برنامهریزی آنها را متحول میکند. در حال حاضر کشاورزان اروپایی از فناوریهای واقعیت افزوده ( AR) برای دیجیتالی کردن و نظارت بر پیشرفت اکوسیستم تولید-بازار و دادههای گیاهی استفاده میکنند. این پلتفرم فرصتهای آموزشی بیشتری را فراهم میکند و نسلهای جوانتر را برای علاقهمند شدن و هیجانزده شدن بیشتر به اشتغال درکشاورزی تشویق میکند. متاورس همچنین میتواند کشاورزان بیشتری را به اتخاذ شیوههای کشاورزی هوشمند تشویق کند، که منجر به مزایا و پیشرفتهای بیشتری در مزرعه میشود. مشتریان در متاورس با نمایش های سه بعدی برای نحوه تولید توزیع و فروش محصولات، دید بهتری نسبت به فرآیند زنجیره تامین خواهند داشت. افزایش شفافیت به این معنی است که مشتریان زمان دقیق تحویل کالا و تاخیرهای مورد انتظار در حمل و نقل و همچنین مشاهده هزینه های حمل و نقل برای توزیع کنندگان مختلف را می دانند. تقاضای بازار متاورس تا سال ۲۰۲۴ تقریباً ۸۰۰ میلیارد دلار خواهد بود. البته ایجاد یک جهان فراجهانی بیش از یک دهه یا بیشتر بطول خواهد انجامید. فناوریهای مبتنی بر واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) را میتوان در کشاورزی دیجیتال بکار گرفت تا بهره وری را به روشی پایدار افزایش داد. واقعیت افزوده باید با فناوریهای دیگر (به عنوان مثال، الگوریتمهای بومی سازی و نقشهبرداری همزمان، سیستمهای موقعیتیابی جهانی و حسگرها) همراه شود، تا در دو حوزه کاربردی (دامداری و کشاورزی) سودمند باشند.اساس مفهوم کشاورزی دقیق در مدیریت محصول، دستیابی به تولید بالاتر با استفاده از منابع کمتر از طریق پیشرفتهای فنآوری، با حمایت از مدیریت مکانی و زمانی از طریق فناوریهای صنعت دیجیتال است. یکی از فناوریهای جدید در این زمینه، واقعیت افزوده (AR) است که یک نمای فیزیکی زنده، مستقیم یا غیرمستقیم در اطراف دنیای واقعی افراد اضافه میکند.فنون رباتیک و واقعیت افزوده (AR) ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، از هر دو برای مدلسازی محیطی استفاده میشوند. روباتیک از مدل های واقعی برای هدایت دستگاه ها استفاده می کند. در حالی که واقعیت افزوده (AR) از آنها برای ارائه یک تجربه حسی تقویت شده به انسان استفاده می کند. ماهیت دقیق این تجربه افزوده، به عواملی مانند حسگرهای موجود، محاسبات ابری و سختافزار نمایشگر (صوتی، لمسی) و چگونگی تبدیل دادههای مفید به پوششهایی که ادراک طبیعی کاربر انسانی را افزایش میدهد، بستگی دارد . نمونههایی از واقعیت افزوده (AR) که به کشاورزان کمک میکنند عبارتند از تصویربرداری حرارتی، تعیین رطوبت خاک، ظرفیت جذب آب خاک، منافذ سطح خاک، نوسانات سطح عمودی، رواناب و نرخهای فرسایش مورد انتظار برای انواع بارندگی، شناسایی همه ژنوم های مربوط به یک گونه خاص، شناسایی گونه های برگزیده از بین تمام گیاهانی که کمبود مواد مغذی دارند یا توان تحمل آسیب های دیگر را دارند، اثرات و فعالیت گونه های مختلف جانوری و بسیاری کاربردهای دیگر امکان پذیر می گردد. البته فنآوری واقعیت افزوده (AR)در مراحل ابتدایی خود است و فرصت های خوبی برای تکامل آن وجود دارد. فناوری AR یک گزینه عالی برای غنی سازی خواسته های ادراکی و تعاملی کشاورزان فراهم می کند . واقعیت افزوده، از طریق دوقلوهای دیجیتال و آفرینش آواتارهای مجازی واقعیت عینی را تکمیل میکند. با این حال، در این فنآوری، موقعیتیابی محصول توسط اینترنت اشیا (IoT) و دستگاههای تولید محتوا تسهیل میشود. علاوه بر این، میتواند از تجسم و تفسیر دادههایی که کشاورز با هدف تعامل بیشتر سوابق روزانه را از طریق محتوای مجازی میخواند، بهرهمند شود حتی میتوان با هدف استفاده از فناوریهای واقعیت افزوده، برای پشتیبانی از تجسم دادههای اینترنت اشیا، عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری مدرن را در چارچوب جدیدی که اینترنت اشیا را در یک محیط مبتنی بر واقعیت افزوده (AR)، یعنی “AR-Io ” ادغام میکند، بر اساس رویکرد شناسایی چند دوربینی که بتواند مختصات را به طور دقیق شناسایی کند، در شبیه سازی کرد. مثلا، اینترنت اشیا در زمینه دامداری به گونه ای طراحی شده است که یک دامدار بتواند فرآیند تولید را از زوایای مختلف تجسم کند و در نتیجه مشکلات را حل کند. کشاورزان می توانند مستقیماً از محیط دنیای واقعی با داده های اینترنت اشیا پیوند ایجاد کنند. بنابراین، AR-IoT وظایف نظارتی را افزایش می دهد و به کشاورزان و دامداران کمک می کند تا کیفیت محصول، سود مزرعه و پایداری محیطی را دقیق تر و هزینه ها را کاهش دهند. در حال حاضر مسئله مهم میزان سرمایه مورد نیاز برای استفاده از این فناوری کشاورزی دقیق (PA ) در مزارع است. در هر حال امروزه، متاورس کشاورزی را براساس جمع آوری داده های دیجیتالیزه، صبط حرکات، کاهش چرخه زیستی، بازخورد لمسی، شبیه سازی الکترومیوگرافی، ردیابی،محاسبات ابری و تجزیه و تحلیل آنها برای تصمیم گیری بهتر برای به دست آوردن عملکرد و کیفیت بالاتر محصول کشاورزی اتوماتیزه میکند. طراحی و اجرای یک سیستم کشاورزی جامع، یکپارچه با تجزیه و تحلیل داده ها و یادگیری ماشین به عنوان کشاورزی هوشمند نامیده می شود. در واقع هدف کشاورزی هوشمند توسعه یک سیستم پشتیبانی تصمیم گیری برای مدیریت کشاورزی است. کشاورزی هوشمند دقیق را می توان با کمک آخرین فناوری های حسگرها(شتابسنج، ژیروسکوپ، مغناطیسسنج، GPS و غیره)، اینترنت اشیاء IoT)) ، بهپادهای بدون سرنشین (UAV ) ، سیستم واقعیت افزوده ( AR )، واقعیت مجازی (VR) الگوریتم های یادگیری ماشین (ML)؛ به کمک نمایشگرهای روی سر (HMD)، بازخورد صوتی و لمسی عینکهای هوشمند (SGs)برای ایجاد یک محیط مجازی واقعی، تعامل کاربر با اشیاء مجازی، و انبوهی از سخت افزارهای کامپیوتری واقعیت افزوده دستی (مانند تلفنهای هوشمند و تبلتها) برای ایجاد یک فضای مجازی از روش شبیه سازی، هواشناسی هوشمند، واقعیت افزوده یا همان ترکیبی ” متاسنتز” افزایش داد. در هر حال، فن آوری های مدرن در حال نفوذ در تمام زمینه های فعالیت های انسانی از جمله کشاورزی هستند که به طور قابل توجهی بر کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی تأثیر می گذارد. متاورس کشاورزی را می توان به عنوان تلاشی برای بهبود نتایج کشاورزی ، افزایش دقت کار، تخیل، خلاقیت، رقابتی تر نمودن تولید، کاهش هزینه ها، افزایش کارایی، پردازش هوشمند، ارزیابی حجم انبوهی از داده های متنوع با ماهیت گوناگون، کاهش ردپای زیستمحیطی با استفاده از اطلاعات مربوط آوارتارسازی به تغییرات زمانی و مکانی محصولات زراعی، واقعیت افزوده و مجازی و سایر جنبه هایی که منجر به نوسازی ساختار آتی کشاورزی می شود، توصیف کرد.