مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران ایران در یادداشتی در اگروفودنیوز به موانع و چالش های پسش روی زنبورداران پرداخت.

زنبورعسل، با گرده‌افشانی بیش از ۷۰ درصد محصولات کشاورزی، از جمله میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌های روغنی، ستون اصلی تامین امنیت غذایی است. ارزش اقتصادی گرده‌افشانی زنبورعسل در ایران چندین برابر درآمد مستقیم حاصل از تولید عسل است و به‌طور مستقیم با «امنیت ملی» گره خورده است. این «نهاده زنده»، نه‌تنها به افزایش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی کمک می‌کند، بلکه با حفظ تنوع زیستی و پایداری محیط‌زیست، بستری برای تولید پایدار فراهم می‌سازد. سرمایه‌گذاری در حمایت از زنبورعسل، به‌معنای سرمایه‌گذاری در آینده‌ای است که در آن، سفره‌های مردم از غذای سالم و متنوع پُر خواهد بود.

با این حال، تحقق این ظرفیت بزرگ، نیازمند سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و حمایت‌های عملیاتی است. زنبورعسل باید به‌عنوان یک «نهاده ساز زنده» در بخش کشاورزی به‌رسمیت شناخته شود و از یارانه‌ها و مشوق‌های مشابه سایر نهاده‌ها برخوردار گردد. این نگاه، نه‌تنها به رونق تولید کشاورزی کمک می‌کند، بلکه اشتغال‌زایی، کاهش فقر و توسعه مناطق روستایی را نیز به‌دنبال خواهد داشت.

موانع و تصمیمات نابخردانه؛ چالش‌های پیش‌روی زنبورداران

متأسفانه، با وجود نقش حیاتی زنبورعسل، صنعت زنبورداری ایران با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند که برخی از آن‌ها نتیجه تصمیمات غیرکارشناسی و نادیده گرفتن ظرفیت‌های این بخش است. در ادامه، به برخی از این چالش‌ها اشاره می‌شود:

اخذ مالیات بر ارزش افزوده از عسل: عسل به‌عنوان یک محصول خام کشاورزی، نباید مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشد. با وجود تصویب استفساریه حذف ارزش افزوده از عسل و فراورده‌های حاصل از زنبورعسل در مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۳، تأخیر ۳ ‌ساله در اصلاح این قانون و کم لطفی اعضای محترم شورای نگهبان، فشار مالی مضاعفی بر زنبورداران وارد کرده و انگیزه تولید را کاهش داده است. این تصمیم غیرمنطقی، نه‌تنها به ضرر زنبورداران، بلکه به زیان امنیت غذایی کشور بوده است.

عدم اجرای مصوبه بیمه تأمین اجتماعی زنبورداران: با وجود مصوبه قانونی برای تحت پوشش قرار گرفتن زنبورداران در بیمه تأمین اجتماعی، این مصوبه علی رغم اینکه مدت ۳ سال در بودجه کشور مصوب شده بود اما تا امروز اجرایی نشده است. متعاقب این موضوع و نتیجه رخ داده گویای آن است که زنبورداران را از حقوق اولیه خود محروم کرده و امنیت شغلی آن‌ها را به خطر انداخته است. اجرای این مصوبه، گامی اساسی در راستای حمایت از این قشر زحمتکش و تشویق نسل جوان به فعالیت در این صنعت خواهد بود.

مرگ‌ومیر زنبورهای عسل: عوامل متعددی از جمله سم‌پاشی‌های بی‌رویه و بدون اطلاع قبلی در باغ‌ها و مزارع، تغییرات اقلیمی، خشکسالی و بیماری‌های شناخته‌شده (مانند نوزما و کنه واروآ) و بیماری‌های ناشناخته (مانند لارومیری گسترده سال‌های اخیر)، جمعیت زنبورهای عسل را تهدید می‌کند. نبود برنامه‌های جامع برای مدیریت این عوامل، خسارات سنگینی به زنبورداران و تولید کشاورزی وارد کرده است. لازم است قوانین بازدارنده علیه سم‌پاشی‌های غیراصولی وضع شده و اطلاع‌رسانی به‌موقع به زنبورداران انجام شود.

عدم ارائه تسهیلات کافی: با وجود نقش زنبورعسل در گرده‌افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی، تسهیلات کافی برای حمایت از زنبورداران اختصاص نیافته است. این در حالی است که سرمایه‌گذاری در این بخش، بازدهی چندبرابری در تولید ملی به‌همراه خواهد داشت. تخصیص تسهیلات کم‌بهره و هدفمند، می‌تواند به نوسازی تجهیزات، افزایش تعداد کلنی‌ها و بهبود معیشت زنبورداران کمک کند.

پیشنهادات اتحادیه برای تحقق تولید پایدار

اتحادیه سراسری زنبورداران ایران، با تأکید بر شعار سال ۱۴۰۴، پیشنهادات زیر را برای حمایت از زنبورعسل به‌عنوان سرمایه‌ای کارآمد برای تولید در بخش کشاورزی ارائه می‌دهد:

تامین و تخصیص منظم و ثابت نهاده مربوط به بخش زنبورعسل در مواقع مورد نیاز: تدوین سیاست‌های حمایتی برای زنبورداران، مشابه سایر نهاده‌های کشاورزی، از جمله یارانه برای تغذیه کلنی‌ها و تأمین داروهای موردنیاز.

اصلاح فوری قوانین مالیاتی: تسریع در اجرای معافیت عسل از مالیات بر ارزش افزوده و جلوگیری از تحمیل هزینه‌های غیرضروری به زنبورداران.

اجرای بیمه تأمین اجتماعی: عملیاتی کردن مصوبه بیمه زنبورداران به‌منظور تأمین امنیت شغلی و حمایت از این قشر.

مبارزه با عوامل مرگ‌ومیر زنبورها: تدوین برنامه‌های ملی برای کاهش اثرات سم‌پاشی‌های غیراصولی، مدیریت بیماری‌ها و تقویت پژوهش‌های مرتبط با سلامت زنبورعسل و حذف سمومی که منجر به از بین رفتن زنبورهای عسل می‌شود.

تخصیص تسهیلات هدفمند: ارائه وام‌های کم‌بهره و حمایت‌های مالی برای توسعه زنبورستان‌ها و افزایش سهم گرده‌افشانی در تولید کشاورزی که طی سال گذشته در عمل هیچ تسهیلاتی به این بخش داده نشد.

ارتقای آگاهی عمومی: همکاری با رسانه‌ها و نهادهای آموزشی برای تبیین اهمیت زنبورعسل و گرده‌افشانی در امنیت غذایی و محیط‌زیست و همچنین آگاهی رسانی و آموزش مدیران میانی و اجرایی در بخش دولتی مبنی بر نقش زنبورعسل که صرفا تولیدکننده عسل نیست و تغییر دیدگاه این عزیزان در خصوص باور به نقش گرده افشانی در تولید محصولات کشاورزی.

در مجموع ضمن تشکر از آن رسانه محترم در دفاع از اهمیت گرده افشانی این مهم را باید همه مسئولان در گفتار و رفتار مدیریتی خود اعمال کنند که زنبورعسل، به‌عنوان سرمایه‌ای زنده و کارآمد، نه‌تنها ضامن امنیت غذایی، بلکه پایه‌ای برای تحقق تولید پایدار و شکوفایی اقتصادی است. اتحادیه سراسری زنبورداران ایران، ضمن قدردانی از تلاش‌های فعالان این بخش در تمام حوزه‌های فعالیت، از تصمیم‌سازان، مدیران و آحاد جامعه دعوت می‌کند تا با نگاهی نو به این شاهکار طبیعت، زمینه را برای حمایت از زنبورداران و تقویت نقش گرده‌افشانی در تولید ملی فراهم کنند. رفع موانع موجود، از جمله اصلاح قوانین مالیاتی، اجرای بیمه تأمین اجتماعی، مبارزه با عوامل مرگ‌ومیر زنبورها و ارائه تسهیلات، نه‌تنها وظیفه‌ای قانونی، بلکه تعهدی اخلاقی برای تضمین آینده‌ای سبز و پربار برای ایران عزیز است.