دکتر محسن احتشام مدیرعامل گروه تولیدی و کشاورزی تروند زعفران قائنات، صادرکننده نمونه کشور، برگزیده سیزدهمین جشنواره کارآفرین برتر کشور، جز ۱۱ کارآفرینی برتر کشور در سال ۱۳۹۸ به انتخاب وزارت کار و دارای چندین افتخار برای کشور در حوزه بین الملل و ملی است.

پایگاه خبری صنعت غذا و کشاورزی(اگروفودنیوز) شما را  به خواندن گفتگوی این رسانه با دکتر محسن احتشام مدیرعامل گروه تولیدی و کشاورزی تروند زعفران قائنات دعوت می‌کند.

پرسش: نحوه شکل‌گیری و فعالیت گروه تروند زعفران قائن به چه صورت بود؟

احتشام: من کشاورز زاده اهل قائنات هستم، سرزمینی که نامش با زعفران عجین شده است. تروند زعفران تحقق رویای کودکی من بوده و تمام دوران بچگی‌ام در زمین‌های زعفران، این گل زیبا و دردانه کویر گذشته است.

کشت زعفران در قائنات انجام می‌شد ولی واحدی برای بسته بندی، فرآوری و صادرات و عرضه با کیفیت این محصول در منطقه وجود نداشت و تروند زعفران برای تحقق این رویا پایه‌گذاری شد.

در دوران دانشجویی به بازاریابی و فروش زعفران و از سال ۱۳۷۰ به عنوان یک شخص حقیقی، به صادرات زعفران مشغول بودم.

در سال ۱۳۸۱ با اتمام دوره کارشناسی ارشد در رشته مدیریت بازرگانی، گرایش بازاریابی، اولین واحد فرآوری، بسته بندی و صادرات زعفران با نام تروند زعفران قائن در شهرک صنعتی قائن و در کنار مزارع زعفران قائنات همزمان با اولین جشنواره ملی زعفران راه‌اندازی شد که تحولی در منطقه در راستای ایجاد زنجیره ارزش با کمک کشاورزان ایجاد نمود.

نام تروند برگرفته از گل‌های تازه و با طراوت زعفران است که به صورت غنچه پیش از طلوع آفتاب چیده می‌شوند.

پس از راه اندازی این واحد تولیدی، ۵ سال واحد نمونه کیفی در کشور به انتخاب سازمان ملی استاندارد، ۶ سال صادرکننده نمونه و برتر کشور و بیش از ۱۹ سال صادرکننده نمونه استان خراسان و استان خراسان جنوبی، واحد نمونه صنعت به انتخاب وزارت صمت، واحد نمونه فرآوری به انتخاب وزارت جهاد کشاورزی، جز ۱۱ کارآفرین برتر کشور و اولین کارآفرین کشور به انتخاب مصرف‌کنندگان در سال ۱۳۹۸، از افتخارات تروند زعفران قائن است.

راه اندازی این واحد تولیدی در کنار مزارع زعفران با هدف همسویی دانایی و توانایی، اشتغال زایی برای جوانان نخبه و با استعداد منطقه و ارزش نهادن به محصولات کشاورزی از جمله زعفران و زرشک بود که این اهداف محقق شد.

افزایش ارزش افزوده محصول زعفران و ارائه خدمات به کشاورزان زعفران کار منطقه، گواه بر این صحبت‌ها است.

تروند زعفران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان به نام زعفران ارگانیک در دنیا است که بیش از ۲۵ سال سابقه حضور مستمر در نمایشگاه‌های آنوگا آلمان، فودکس ژاپن، گالفود دبی، فنسی فود آمریکا و سیال فرانسه به عنوان سفیر زعفران ایران و برای برافشاندن پرچم کشور را دارد.

تروند زعفران زحمات بسیاری برای ارتقای جایگاه برند زعفران ایران انجام داده است که با لطف خداوند و تیم تروند و مدیران کارآمد، دِین خود را به زعفران ایران با خدمات متنوع ادا نموده است.

راه اندازی “شرکت تیز پاک خراسان” تولیدکننده محصولات شوینده و پاک کننده با برند “تیرک” از دیگر فعالیت‌های این مجموعه است که برندی شناخته شده در سطح کشور و کشورهای همسایه محسوب می‌شود.

“سان ویت” با تولید انواع آبمیوه‌های طبیعی بر پایه زعفران و زرشک از دیگر برندهای زیرمجموعه است.

اکسترکت زعفران نیز برای اولین بار در گروه تروند زعفران تولید و صادر شده است.

برند “مینای سرخ شرق” در زمینه صنعت چاپ و بسته بندی با مدرن‌ترین امکانات چاپ OPP در خراسان جنوبی احداث شد.

نگرش‌های ضعیف مسئولین همواره باعث ایجاد چالش برای صنایع بزرگ بوده است ولی با توفیق خداوند سرمایه، دانش و توانمندی خود را در راه توسعه، پیشرفت و آبادانی کشور به کار گرفته‌ایم تا فردی با ارزش برای کشور باشیم و هر چه کسب کرده‌ایم با تلاش خود در محروم‌ترین شرایط بوده است.

محرومیت زدایی و ایجاد اشتغال برای جوانان با استعداد، خلاق و توانمند در شهر و منطقه سکونت خود و در راستای توسعه کشور، با توفیق خداوند محقق شده است.

برای مشاهده ویدئو بر روی دکمه پلی کلیک کنید

پرسش: به عنوان رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند و عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ایران بفرمایید که مسئولین دولتی چقدر در تصمیمات خود، نظر بخش خصوصی را لحاظ می‌کنند؟

احتشام: ۱۶ سال به عنوان رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی فعالیت داشتم، از بنیانگذاران اتاق بازرگانی بیرجند پس از تفکیک استان خراسان جنوبی بودم و ۱۷ سال نیز عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ایران هستم.

آفت اقتصادی کشور به دلیل تفکیک نکردن طرح ریزی و اجرا از یکدیگر است. نظارت و کنترل باید به دست دولت و اجرا به وسیله بخش خصوصی انجام شود.

۸۵درصد اقتصاد به دست دولت اداره می‌شود و باید در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها با بخش خصوصی مشورت کند ولی بی توجهی به نظرات و پیشنهادات بسیار ارزشمند فعالان بخش خصوصی باعث بروز تنگناهای اقتصادی می‌شود.

تصمیمات غیرکارشناسی و غیرکارا باعث افزایش مشکلات اقتصادی کشور می‌شود و تحول برای سهم بیشتر بخش خصوصی در تصمیم گیری‌ها ایجاد نشد. نظرات و پیشنهادات فعالان بخش خصوصی چه در اتاق بازرگانی چه در تشکل‌ها و اتحادیه‌ها مد نظر قرار نمی گیرد که خود یک آفت اقتصادی است.

پرسش: کیفیت زعفران ایران نسبت به کیفیت زعفران دیگر کشورها چگونه است؟

احتشام: نام نیک دیگران حرمت بذار تا بماند نام نیکت ماندگار…

قدمت و کیفیت زعفران ایران به بیش از دوهزار و پانصد سال پیش برمی‌گردد. ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا است و با کیفیت‌ترین زعفران در کشورمان تولید می‌شود و لذا ادعای کیفیت خوب زعفران افغانستان نیز به دلیل استفاده از پیاز زعفران ایرانی است.

کل صادرات کشور در سال به ۳۰۰میلیون دلار نمی‌رسد. در صنعت زعفران چندین هزار نفر اشتغال دارند و به جز کشت زعفران راه دیگری برای معاش ساکنین خراسان وجود ندارد.

زعفران کالایی سبک، کم حجم و قاچاق پذیر است و درخواست حذف قانون بازگشت ارز حاصل از صادرات، برای این محصول داده شده است. قاچاق زعفران ایران از دیگر کشورها در دراز مدت ضرر بسیار زیادی به کشور وارد خواهد کرد.

قوانین دست و پاگیر بازگرداندن ارز حاصل از صادرات و رفع تعهد ارزی برای صادرکنندگان ایرانی، باعث بروز مشکلات برای زعفران با کیفیت ایرانی شده است.

برای مشاهده ویدئو بر روی دکمه پلی کلیک کنید

پرسش: با توجه به اینکه در صنایع مختلف فعالیت دارید، مهمترین چالش‌ صنعت کشور که شامل صنعت غذا، بسته بندی و… چیست؟

احتشام: چالشی که صنایع همواره با آن مواجه بوده تحریم‌ها و محدود شدن بازار است.

تولیدکنندگان جهت واردات مواد اولیه خود با چالش تامین ارز مواجه هستند و از اصلی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان و صادرکنندگان برگشت ارز حاصل از صادرات می‌باشد. حمایت نکردن از صادرکنندگان و صادرات و اجرای قانون برگشت ارز حاصل از صادرات، موجب شده که صادرکنندگان کاری از پیش نبرند.

تحریم‌ها مشکل اساسی در اقتصاد امروز است که موجب نبود تجارت و دادو ستد تولیدکننده و صادرکننده ایرانی با دیگر کشورهای دنیا شده است.

از طرفی دیگر ماشین‌آلات و تجهیزات بسیاری از صنایع، قدیمی و فرسوده شده که بایستی با واردات ماشین آلات و تکنولوژی نو با کشورهای دیگر رقابت کرد.

تامین مالی و سرمایه در گردش یکی دیگر از مشکلات صنایع است. با تورم موجود حاشیه سود هیچ تولیدکننده‌ای برابر با نرخ تورم نبوده و عدم توانایی در تولید اقتصادی محصول، منجر به تعطیلی آن واحد می‌شود.

فشار مالیاتی بر تولیدکنندگان از دیگر مشکلات موجود است. وزارت امور اقتصاد و دارایی متولی اقتصاد کشور است اما در راستای رسالت خود عمل نکرده و فشارهای مالیاتی همواره به واحدهای تولیدی افزایش می‌یابد.

در بسیاری از صنایع، مواد اولیه از بورس تامین می‌شود ولی در واقعیت بورس تامین کننده مواد اولیه مورد نیاز صنعت نیست؛ به عنوان مثال در صنعت پلی‌اتیلن تهیه ماده اولیه به قیمت بازار آزاد موجب افزایش قیمت نهایی کالا شده که این امر رقابت را در بازار دچار مشکل می‌کند.

از طرف دیگر قوانین موجود در راستای بهبود قانون فضای کسب و کار اجرا نشده و حمایت نکردن مسئولین از تولیدکنندگان و صادرکنندگان، روزبه‌روز معضلات بیشتری را برای تولید و صنعت ایجاد می‌کند.

متاسفانه این امر از انگیزه تولیدکنندگان کاسته و موجب افزایش سرمایه‌گذاری این واحدها در کشورهای همسایه شده است.

پرسش: در گذشته زعفران فقط به صورت فله صادر می‌شد، باتوجه به نوآوری‌های شما در صنعت زعفران در حال حاضر چند درصد آن به صورت فله صادر و چند درصد محصولات زعفرانی به صورت فرآوری شده تولید و صادر می‌شود؟

احتشام: ارزش افزوده و خام فروشی بایستی ازهم تفکیک شود البته بخشی از زعفران در دنیا مصارف دارویی و غذایی دارد که به صورت فله‌ای صادر و در دیگر صنایع مصرف می‌شود که خام فروشی قلمداد نمی‌گردد، بلکه ما تامین‌کننده بخشی از مواد اولیه خط تولید صنایع دیگر هستیم.

در واحدهای تولیدی اروپا ماده اولیه جهت تولید اکسترکت، زعفران است که اکسترکت تولیدی تبدیل به فرآورده‌های مختلف دارویی، آرایشی، بهداشتی و … می‌شود.

در ۱۰ ماه اخیر اولین کشورهای مقصد زعفران با بیشترین حجم صادرات، اسپانیا و امارات بودند که با بسته‌بندی های مجدد و غیر ایرانی به فروش می‌رسد.

محصولات با بسته‌بندی‌های مجدد به بازارهای بزرگ همچون بازار آمریکا با نام و نشان کشور صادرکننده صادر می‌شوند و متاسفانه صادرات زعفران به صورت خام یا بی نام و نشان ۸۵درصد بوده و باقی آن با برندهای ایرانی صادر می‌شود.

این محصولات بایستی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ کشورهای دنیا فروخته شود که با توجه به محدودیت‌ها و تحریم‌های موجود، این فروشگاه‌ها عملا حاضر به همکاری با شرکت‌های ایرانی نیستند.

تحریم‌ها مانع برند سازی و شناخت جایگاه زعفران و صادرات آن با نام برندهای ایرانی شده است.

برای مشاهده ویدئو بر روی دکمه پلی کلیک کنید

پرسش: میزان تولید و صادرات زعفران در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است؟

احتشام: بنا به اعلام وزارت جهاد کشاورزی امسال تولید زعفران حدود ۳۰درصد افزایش داشت و حدود ۱۰درصد در ۱۰ ماهه اخیر نسبت به مدت مشابه افت صادرات زعفران اتفاق افتاده است که با توجه به افزایش تولید و افت قیمت زعفران تا ۲۵درصد در ابتدای فصل نشان از خروج زعفران از مجاری غیررسمی دارد.

با توجه به اینکه کشاورزان برای برداشت زعفران زحمت بسیار می‌کشند و امرار معاش آنها از این راه اتفاق می‌افتد، قیمت زعفران بسیار مسئله مهمی است و شیوه بازارگردانی قیمت زعفران باید به نفع کشاورزان باشد ولی حتی با وجود انحصار در تولید زعفران همچنان کشاورزان از این قیمت راضی نیستند.

این نارضایتی به تقلب در عرضه زعفران نیز منجر شده است که بی اعتمادی ‌مصرف‌کنندگان را در پی دارد.

تمام این مسایل نشان می‌دهد باید سازوکار تولید، عرضه، بازاریابی و برندسازی اصلاح شود تا شرایطی برای حضور موفق و اثرگذار حتی در بازار جهانی به وجود بیاید.

شورای ملی زعفران، ثبت برند ملی زعفران را در دست اقدام دارد و در بیش از ۶۰کشور این برند ثبت خواهد شد به نحوی که زعفران ایرانی صادر شده، این نشان ملی را داشته باشد تا از کیفیت محصول اطمینان کامل حاصل شود و کشاورزان نیز حاصل دسترنج خود را دریافت نمایند.

طرح فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک بازاریابی زعفران نیز در شورای ملی زعفران در حال تدوین است تا منجر به مدیریت و توسعه آینده بازار زعفران گردد.

پرسش: آیا کیفیت زعفران تولیدی در دیگر استان‌ها همانند زعفران تولیدی استان خراسان است؟

احتشام: با توجه به خشکسالی در کشور دیگر استان‌ها به کشت زعفران روی آورده‌اند ولی میزان چشمگیری نیست. همچنان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم تولیدکننده زعفران در کشور هستند و ۹۰درصد زعفران کشور در این ۳ استان تولید می‌شود.

ولی با توجه به گسترش تولید در دیگر استان‌ها و کشورها نباید فقط به مزیت نسبی تولید تکیه کرد و باید به مزیت رقابتی روی آوریم.

یکی از راه‌های تولید رقابتی، تولید فرآورده‌های مختلف از محصول زعفران برای ایجاد ارزش افزوده است و دیگری جدی گرفتن برندسازی، همچنین باید از صنعت زعفران ایران و واحدهای دانش بنیان این حوزه حمایت شود. تروند اولین تولیدکننده اکسترکت زعفران در کشور است که در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای مشاهده ویدئو بر روی دکمه پلی کلیک کنید

پرسش: شرکت تروند زعفران قائن در زمینه تحقیق و توسعه زعفران چه کارهایی انجام داده است؟

احتشام: در تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، شرکت تروند زعفران قائن اولین شرکت در گروه خود است که شامپو با اکسترکت زعفران و اکسترکت زرشک تولید کرده است.

اکسترکت یا عصاره زعفران حاوی سافرانال و کروسین تاثیرات مثبتی در فولیکول مو داشته و موجب تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن می‌شود.زعفران داروی هزاره سوم است؛ با استفاده از زعفران در جهت تولید اسپری رنگ، آن را از فلسفه وجودی اش خارج نکنید.

با توجه به اینکه ایران قطب تولید زعفران است در امر بازاریابی ضعیف عمل کرده؛ به عنوان مثال طبق تحقیقات ژاپنی‌ها از زعفران برای تولید آدامس به عنوان دارویی جهت پیشگیری آلزایمر و پارکینسون می‌توان استفاده کرد.

متاسفانه خواص مختلف زعفران به خوبی معرفی نشده و ایران نتوانسته از بازاریابی که قلب راهبردی برند سازی است برای شناخت بیشتر جایگاه زعفران در جهان بهره ببرد.

برخلاف اینکه در سال‌های اخیر صنعت زعفران و تولید فرآورده‌های مختلف با بسته بندی های مناسب در واحدهای تولیدی رشد داشته است؛ باید برای بازاریابی، بازارشناسی، بازار داری و بازار گردانی و برند سازی زعفران تلاش بیشتری کرد.

فعالین بخش خصوصی نیز در خراسان رضوی و خراسان جنوبی با سرمایه گذار ی‌های خود گام‌های خوبی را در رشد این صنعت برداشته‌اند. بایستی با حمایت از این بخش‌ها و بازاریابی و برند سازی، زعفران ایرانی جایگاه خود را در میان مردم دنیا پیدا کند.

شناساندن صنعت زعفران پرهزینه و سخت است که گردشگری کشاورزی نیز ابزاری جهت شناخت جایگاه زعفران در دنیا می‌باشد.

وجود مزارع زیبای زعفران در فصل برداشت و آداب و رسوم کشاورزان زعفران کار خراسانی یکی از بهترین جاذبه‌هایی است که از طریق آن، می‌توان نام ایران را در ذهن گردشگران و بازدیدکنندگان نشاند.

همانطور که اسپانیایی ها با برگزاری جشن‌ها و فستیوال‌های خود در فصل برداشت و تهیه غذای اسپانیایی پائیا بر پایه زعفران و فروش بیش از ۷ میلیونی آن در سال، به معرفی زعفران می‌پردازند.

باتوجه به اینکه زعفران قائنات در سازمان مالکیت جهانی در سوئیس ثبت شده و دارای نشانه جفرافیایی (GI) است، فعالیت‌های شورای ملی زعفران در جهت حفظ و توسعه این نام و ایجاد تحول در بازار جهانی زعفران بوده که تا به امروز عملکرد خوبی نیز داشته است.

کشت و کار زعفران در ایران قدمت ۲۵۰۰ ساله دارد که حفاظت ازاین میراث ارزشمند و صادرات آن با بهترین کیفیت به دیگر کشورها اهمیت بسیاری دارد.

ضمن قدردانی از رسانه‌های تخصصی جهت پوشش اخبار صنعت زعفران، امید است که حمایت مسئولین جهت رفع موانع صادرات موجب توسعه بازار جهانی بر اساس علوم و فنون بازاریابی شود.

برای مشاهده ویدئو بر روی دکمه پلی کلیک کنید

سرویس خبری: صنعت غذا